1849 yılında Rusya'da doğan İvan Petroviç Pavlov ise kobay olarak köpeği kullandı.

Belki de bir istisna teşkil ettiği için köpek adı da Pavlov ile birlikte çok meşhur oldu; Pavlov'un Köpekleri.

Öğretmenlik ve Tıp eğitiminden geçenlerin genellikle karşılaştıkları ve " şartlı refleks " için örnek verilen bu yöntem bana kalırsa da, etkili ve ilginç bir buluştur.

Hepimiz için yeniden hatırlatmak istediğim bu çalışma aslında çok basit ama, sonuçları itibari ile oldukça etkilidir.

Öyle ki, sindirim sistemi üzerinde yapılan bu çalışma ile Pavlov 1904 yılında Nobel kazanmıştır.

Bir köy papazının oğlu olarak dünyaya gelen Pavlov çevresinde heyecanlı ve neşeli biri olarak tanınmaktadır.

Orta öğreniminden sonra eğitimine, Saint Petersburg Üniversitesinin Doğa Bilimleri Fakültesinde devam etti.

Fizyolojiye olan ilgisinden dolayı Tıp Fakültesini bitirdi fakat, hekim olarak görev yapmadı.

Pavlov daha çok bir laboratuvar kurmak ve bir takım deneyler yapmak istiyordu.

Bu yönde attığı adımlar ve yaptığı çalışmalar onu bir profesör olarak Deneysel Araştırma Enstitüsü Başkanlığına getirdi. 

Pavlov, deneylerinin hepsinde köpekleri kullandı.

Kendisini bilim dünyasında meşhur eden deneyi ise şöyleydi:

İvan Petroviç Pavlov bir süre aç bıraktığı köpeğin dikkatini çekecek şekilde aralıklarla zil sesi dinletti, daha sonra yiyeceğini verdi.

İlk zil seslerini pek umursamayan köpek belli bir süreden sonra farketti ki kendisine zil sesinden sonra et veya kemik veriliyor.

Bu deney; zil sesi ve ardından et… şeklinde tekrarlanınca köpek artık şunu öğrendi:

"demek ki önce zil çalacak ve sonra kendisine yiyecek verilecekti.

Köpek böylece her zil sesi duyduğunda yiyecek bekledi.

Pavlov daha sonra zil sesinin ardından köpeğe yiyeceğini vermedi, bu durumda ise köpeğin salyalarının aktığını gördü.

Pavlov bu deneyini başka köpekler üzerinde de yaptı ve hepsinden aynı sonuçları aldı; köpekler zil sesinin ardından yiyecek bekliyor, verilince yiyor, verilmeyince de salyalarını akıtarak sahibinin ellerine bakıyordu.

Böylece İvan Pavlov sonraları adını "şartlandırılmış refleks" koyacağı merkezi sinir sistemi üzerindeki çalışması ile meşhur oldu ve bilim tarihine adını yazdırdı.

Bu çalışmanın hekimler ve öğretmenler için hala değerli olduğunu söyleyen birçok dostum ve arkadaşım var.

Pavlov bu deneyleri yaparken farkında oldu mu bilmiyorum ama, medya dünyasında şartlı refleks'in çok daha ciddi olarak işe yaradığını görüyoruz.

Birçok köşe yazarı eline kalemi aldığında beyni ile, yüreği ile, vicdanı ile değil, refleksi ile yazıyor.

Çünkü bu yazarların, çizerlerin sahipleri de tıpkı Pavlov gibi elindeki eti veya kemiği göstererek bunlara refleks kazandırmış.

Kurdukları sınır tanımayan medya imparatorluğu, elinde aç köpekler için kıpkızıl et tutan bir Pavlov yerine, elinde yemyeşil dolarlar tutan bir Pavlov'a dönüşmüş.

Dünyanın her tarafında elleri kolları var bu Pavlovların ve bunların eline bakan yüzlerce, binlercesi vicdanları, akılları ve yürekleri ile değil, refleksleriyle hareket ediyorlar.

Teknoloji ilerledikçe sosyal, işitsel, görsel ve diğer tüm mecralar aynı kişiler, aynı akrabalar ve aynı ortaklıklar eliyle büyüdükçe büyüyor, giderek devleşiyor ve bir ahtapot gibi tüm Dünya'yı kuşatıp evlerimizde, çocuklarımızın küçük dünyalarına kadar girip, damarlarında dolaşıyor.

        Kitleleri yönlendiriyorlar.

        İktidarları yönetiyorlar.

        Hükümetleri yıkıyorlar.

        Darbeler yaptırıyorlar.

Her yerde, her alanda, her insanın arzu ve isteklerinin içinde bu medya imparatorlarının ürünleri var.

Bakın, en büyüklerinden birkaç tanesini ve çalışma alanlarını kısaca sayacağım ve onların çevremizi nasıl kuşattığını siz de hissedeceksiniz.

Vivendi SA

Telekom ve su özelleştirmelerinde ünlü olan bu şirket iki binli yıllarda büyük bir medya devi olan Kanadalı Seagram'la birleşti.

Bu grup Seagram ile birleştikten sonra medya alanında OAL Time-Warner'dan sonra dünyanın en büyük medya imparatorluğu haline geldi.

Grup; eğitim, müzik, telekomünikasyon, basın, internet, yayın ve sinema alanında faaliyet gösteriyor.

Vivendi'nin Polonya, Mısır, Monaco, Macaristan ve İspanya'da Telekom faaliyetleri var. İki büyük Fransız telefon şirketinin de sahibi.

Universal Studio Experiences adlı Çin'den Barcelona'ya kadar uzanan 5 adet tematik park'ın da sahibidir Vivendi.

Ayrıca onbir Avrupa ülkesinde, yaklaşık onbeş milyon abonesi olan ve Fransa'nın en önemli kanallarından biri olan canal+'nın sahibi de Vivendi'dir.

Vivendi, müzik mecrasında ise Universal Music Group olarak Motown ve Polygram markaları ile 63 ülkede bu mecranın % 22'sini elinde bulunduruyor.

Vivendi, Vivendinet adlı internet şirketi ile faaliyet gösteriyor ve Vodafone'la beraber cep telefonlarını, internet'i ve interaktif TV'yi birleştiriyor.

Öte yandan bir eğitim sistemi olan education.com ve Mp3.com gibi büyük mecralarında sahibi.

Bertelsmann AG

İlk zamanlarda İncil ve dini kitaplar basarak yayıncılığa başlayan şirket daha sonra edebi eserler, bilimsel yayınlar, resimli eserler, gençler için kitaplar, Ansiklopediler, Haritalar, TV, Radyo, Gazete, Film, Prodüksiyon, Baskı, Müzik, Lisanslama ve e-ticaret alanında çalışıyor.

Grubun ve dünyanın en büyük müzik şirketi olan BMG Doğan Grubuna ait DMC ile ortaktır.

Meşhur Random House şirketi ile bu kuruluş sadece ABD'ye bir günde bir milyon kitap ulaştırıyor.

Diğer ülkelere sağladığı yayınları ve bilimsel kitapları da ayrıca saymak gerekiyor.

Bu şirketin Güney Amerika ve Avrupa'nın hemen her ülkesinde kitap kulüpleri var, bu ağ sayesinde dünyanın birçok ülkesine kitap yayını sağlıyor.

Alman RTL'nin, İngiliz Channel 5'in sahibi de Bertelsmann AG'dir.

Doğu Avrupa ve Almanya da dokuz gazetesi ve dünya çapında bir çok ülkede ise ünlü Femme ve Prima gibi 80 tane dergisi vardır.

Yine Almanya'dan Malezya'ya kadar birçok ülkede internet kitapçılığı, internet ortaklığı ve Lycos İnternet Portalı ile Barnes & Noble Com gibi büyük sitelerin de sahibidir.

Müzik alanında ise Sony ile birleştikten sonra BMG-SONY adı ile bir dünya devi olmuştur.

Bu iki Medya İmparatorluğu dışında gene en az dört tane daha imparatorluk var.Yani dört tane daha İvan Pavlov var.

Bunların da merkezi sinir sistemleri " satın alınmış " binlerce köpeği var.

Bir sonraki yazımızda ömür el verirse, onlardan da bahsedeceğiz. 

Ferman Karaçam

fermankaracam@gmail.com

fermankaracam@twitter.com

https://twitter.com/fermankaracam

facebook.com/ferman.karacam