ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Ermenistan’a yaptığı ziyaret, Güney Kafkasya’daki sürecin yepyeni bir boyuta taşınması anlamına geliyor.

Amerikan siyasetçilerin herhangi bir ülkeye “özel ziyaret” düzenlemesi orada işlerin karışacağına işaret eder. Emperyalizm, sadece ziyaret ederek bile güç gösterisi yapabilir. Ancak, Pelosi çok daha ileri gitti. Erivan’a varır varmaz “Azerbaycan’ın Ermenistan’a yönelik ölümcül saldırılarını şiddetle kınıyoruz” dedi.

Amerikan devletinin resmi görüşünü yansıtan bu sözler, ABD’nin Ermenistan’ı ikinci Ukrayna yapmak için düğmeye bastığı anlamına geliyor. Nitekim, Erivan’da Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütünden (KGAÖ) çıkılmasını talep eden göstericiler, ellerinde Amerikan bayrakları ile sokaklara çıktı bile. Reklam panolarından Putin’in resimleri ve Rus bayrakları indirilip yerine Bayan Pelosi ve ABD bayrakları konuldu.

Ermeniler, Azerbaycan’a yönelik savaşlarında Rusya’nın onları yalnız bıraktığını düşünüyorlar. 44 Günlük Savaş sonrasında imza attıkları taahhütleri yerine getirmemek için bin bir taktik denediler. Azerbaycan, kararlı tutumundan vazgeçmeyince oyalama taktiklerini bırakıp doğrudan kışkırtmalara, silahlı saldırılara giriştiler. Maksatları, yeniden bir sıcak savaş başlatıp KGAÖ’yü, yani Rusya’yı işin içine çekmekti. Rusya-Türkiye yakınlığı bu plana engel olunca, Ermenistan yeni taktikler aramak zorunda kaldı. Zaten hazır vaziyette bekleyen ABD’nin bölgeye davet edilmesi işte böylesi bir hamle.

Ermenistan, ABD’yi Rusya’ya karşı bir denge unsuru olarak mı kullanmak istiyor, yoksa rotasını tam olarak değiştirecek mi bunu henüz bilmiyoruz. Ancak ülkede bulunan Rus askeri varlığı olayları içinden çıkılmaz bir boyuta sürükleyebilir. Rusya’yı topyekun bir savaşa zorlamak isteyen ABD, Ukrayna’dan sonra Ermenistan’ı da bu uğurda harcayabilir.

Öte yandan, ABD’nin hamlesi ve Pelosi’nin sözleri, Rusya’dan önce Azerbaycan’ı ve Türkiye’yi hedef alıyor. Ermenistan’da ABD’nin askeri varlığının veya silahlarının konuşlanması, aynı zamanda Türkiye’nin Doğu sınırının çevrilmesi anlamına geliyor. Yunanistan’ı akıl almaz derecede silahlandırarak Türkiye’yi Batı’dan tehdit eden ABD, bu sefer Ermenistan ile tehdidi Doğu’ya da taşıyabilir.

ERMENİ ELİTİNİN PSİKOLOJİSİ

Ermeni eliti, ABD’nin girdiği her yere kan ve ölüm götürdüğünü bilmiyor olamaz. Ancak içinde bulundukları ruh hali, onları her tür riski almaya zorluyor. Bu, gözü dönmüş bir ihtiras ile çıkılan yolun sonunda yaşanan hayal kırıklığı ve çöküntünün psikolojisidir.

1991’de Bağımsız Ermenistan kurulurken önemli tartışma başlıklarından biri anayasaya “Birleşik Ermenistan” prensibinin alınıp alınmaması idi. Birleşik Ermenistan, ABD Başkanı Wilson tarafından çizilen Ermenistan sınırları anlamına geliyor ve Türkiye’nin üçte birini, Azerbaycan’ın yarısını Ermeni toprağı olarak tanımlıyor. Dönemin en önemli lideri Levon Ter Petrosyan, “bir devletin komşularından toprak talep ederek kurulamayacağını” söylüyordu. Kuruluş aşamasında Petrosyan’ın görüşleri galip geldi.

Fakat, bağımsızlıktan sonra, başta Lübnan ve Suriye olmak üzere yabancı ülkelerden çok sayıda aşırı milliyetçi Ermeni, “ana vatan” dedikleri Ermenistan’a geldiler. Bunların ve Karabağlı Ermenilerin aktif rol aldığı 1992 Karabağ Savaşı, Ermeni zaferi ile sonuçlandı ve Ermenistan’ın kuruluş öyküsü haline geldi. Bunun doğal sonucu, aşırı unsurların ülke içinde güçlenmesiydi. Petrosyan, 1994’te yayılmacı Ermeni politikasını savunan Taşnaksutyun Partisi’ni yasakladı ama aşırıların yükselişini durduramadı.

1998’de Azerbaycan ve Türkiye ile normalleşmek için barış anlaşması imzalayacağını duyurması, Petrosyan’ın sonu oldu. Bir hükümet darbesi ile devrildi ve o günden sonra Ermenistan yönetimi şovenist, yayılmacı, Türk düşmanı bir kliğin eline geçti.  Bu klik, Karabağ Çetesi denilen bir ekip ve Taşnaklardan oluşuyor.

Paşinyan da bu klik ile iyi ilişkilere sahip ama, onlardan biri değil. Bir süre onların verdiği gazla yayılmacı bir siyaset güttü. Karabağ’da aldığı ağır yenilgi sonunda gerçekler ile yüzleşti. Şimdi barış anlaşması imzalamak istiyor fakat, içeride şovenist Ermenileri yenmesi pek zor görünüyor. Diğer yanda ise haklı davasından taviz vermeyen bir Azerbaycan var. Dolayısı ile son ABD hamlesi de konuyu daha derin bir çıkmaza sürüklemekten başka bir işe yaramayacak gibi duruyor.

AYDINLIK GAZETESİ