Haftaya çok güzel bir etkinlikle başlamıştık. Gündemin yoğunluğu sebebi ile ancak şimdi yazma fırsatı bulabiliyoruz. Bilmeyenler için hatırlatmış olalım, 26 Eylül günü bundan 90 yıl önce Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından Türk Dil Bayramı olarak ilan edilmişti. O gün, aynı zamanda Türk Dil Kurumunun da kurulduğu gündür.

Bu seneki kutlamalar için 2022 Türk Dünyası Kültür Başkenti Bursa seçilmiş. Atamız Osmanlı’ya payitahtlık yapmış bu şehir, üzerinden ne kadar zaman geçerse geçsin ışıltısını hiç kaybetmiyor. Türk dünyasının manevi başkenti olmak Bursa’ya çok yakışmış. Darısı, diğer payitaht Edirne’mizin başına.

Dil Bayramı kutlamalarının ev sahibi, geleneksel olarak Türk Dil Kurumu. Ancak geçmiş dönemlerden farklı olarak, artık tüm etkinlikler Cumhurbaşkanlığı’nın himayesinde gerçekleştiriliyor. Bu küçük nüansın aslında ne büyük bir anlama geldiğini fark etmek lazım. Anadilimiz Türkçe, devletimizin en üst kademesinin koruması altında. Tıpkı Karamanoğlu Mehmet Bey, Osmanlı padişahları II. Murat, II. Mahmut, Sultan Abdulhamid ve Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk dönemlerinde olduğu gibi.

Bir başka yenilik de Türk Dil Bayramının, Türkçe kökenli diller konuşan akraba halklar ile beraber kutlanması. Bunun için Türk Devletleri Teşkilatı da işin içinde. Kutlamaların açılışını Aksakallar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım yaptı. Ön sırada onun iki yanında oturanlar diğer Türk devletlerinin aksakallıları, bilgeleri idi.

Gelelim asıl önemli olan noktalara. Türk Dil Bayramı, bu yıl üç önemli girişime sahne oldu.

Bunlardan biri roman dalında verilen Türk Dünyası Edebiyat Ödülleri idi. Ödülün tam adı, Dilde Fikirde İşte Birlik Türk Dünyası Edebiyat Ödülleri. Milletimizin düşünce zirvelerinden İsmail Bey Gaspıralı’ya selam olsun, rahmet olsun.

Azerbaycan’dan Akşin Yenisey, Kazakistan’dan Smagul Elubay, Kırgızistan’dan Samsak Stanaliyev, KKTC’den İsmail Bozkurt, Özbekistan’dan Isajon Sultan ve Türkmenistan’dan Berdinazar Hudaynazarov, romanları ile ödüle layık görüldüler.

2022 yılı Türk Diline Hizmet Ödüllerinin sahipleri ise Prof. Dr. Leyla Karahan ve Prof. Dr. Recep Toparlı oldu. Ödüllerin veriliş gerekçesi bile son derece güçlü bir anlam barındırıyordu: Türkçeye ve Türklük bilimine hizmet etmiş olmak.

Recep Toparlı Hoca’nın, ödülünü öğrencisi KKTC Milli Eğitim Bakanı Nazım Çavuşoğlu’nun elinden aldığı duygu yüklü sahne görülmeye değerdi. Maarif Vakfı ve TRT Çocuk kanalı da Türkçeye hizmetleri sebebi ile kurum olarak ödüllendirildiler.

Dil Bayramının bence en önemli etkinliği ise Türk Dünyası Ortak Alfabe Çalıştayı idi. Türk ülkelerinden gelen dilbilim uzmanları, Türkologlar ve aydınlar Türk dünyasının ortak bir alfabeye geçmesinin imkanlarını tartıştılar. Daha önceki girişimlerin neden başarısız olduğu, şimdi bu yönde neler yapılması gerektiği enine boyuna konuşuldu. Salondaki hava o kadar olumlu ve heyecanlıydı ki bu iş her an olacakmış, hatta daha iddialı hedefler konulacakmış hissine kapılıyordunuz.

Etkinlikten sonra Yüksek Kurum Başkanı Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu ile sohbet etme imkanımız oldu. Hekimoğlu’na, “Beni şaşırttınız, sıradan bir devlet etkinliği beklerken tam anlamı ile ‘işte birlik’ havası ile karşılaştım.” dedim. Hoca gülümsedi ve çok mütevazı bir yanıt verdi: “Atatürk bu kurumları işlevsiz yapılar olsun diye kurmamış, kafasında büyük hedefler varmış. Biz de şimdi o hedeflere uygun işler yapmaya, kurumlarımızı birer akademi haline getirmeye çalışıyoruz.” 

Güzel şeyler anlattık, acı kahveyi sona sakladık. Bir eksikliğimizi söyleyerek bitirelim. Türk ülkelerinden ödül alan romancıların dilimize aktarılmış eserleri var mıdır diye baktım. Maalesef onca kıymetli yazarın sadece iki kitabı Türkiye Türkçesine aktarılmış. Yayıncılarımızın, kitabevlerimizin acilen bu sorumluluğu (ve fırsatı) kavraması gerekiyor. 

AYDINLIK