Genel olarak bilindiği üzere, erkek çalışanların askerlik dönemleri geldiğinde, vatani hizmetlerini yerine getirmeleri, bazı istisnalar dışında bir zorunluluktur.

Muvazzaf askerlik hizmeti ile bedelli askerlik hizmeti arasında İş Hukuku açısından bir farklılık bulunmamaktadır. Yani, erkek çalışanın uzun dönem askerlik veya bedelli askerlik yapması, İş Kanunu açısından bir farklılık yaratmamakta, işçiler aynı haklara sahip olmaktadırlar.

Askerlik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden bir işçinin, 1475 sayılı mülga İş Kanunu'nun yürürlükte olan 14. maddesine göre, bir yıl ve üzeri kıdem süresi varsa kıdem tazminatı hakları bulunmaktadır. Bu durum, Yargıtay kararlarına da yansımış ve "Askerlik sebebiyle iş sözleşmesini fesheden işçinin kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır." şeklinde ifade edilmiştir (Yargıtay 22. HD. 25.06.2019 gün, 2017/23009 E, 2019/14054 K.).

Askerlik sebebiyle iş sözleşmesini fesheden bir işçinin bir yıl ve üzeri kıdem süresi varsa kıdem tazminatı hakkı olmasına rağmen, ihbar süresi kullanılmasına gerek olmadığından, ihbar tazminatı gündeme gelmeyecektir. Bu durum, Yargıtay kararlarına da paralel bir şekilde geçerlidir: "Askerlik nedeniyle iş sözleşmesinin feshinde, ihbar tazminatına hak kazanılmaz." (Yargıtay 22. HD. 02.11.2017 gün, 2017/9193 E, 2017/24030 K.).

Örneğin, 1 yıl 5 ay 6 gün kıdem süresi olan bir işçi, askerlik nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda kıdem tazminatı hakkına sahiptir.

Askerlik nedeniyle işten ayrılan bir işçinin, askerlik sonrasında aynı işyerinde çalışmak için işverene başvurma hakkı da bulunmaktadır. Bu hak, 4857 sayılı İş Kanunu'nda "Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır." şeklinde hüküm altına alınmıştır.

İşveren, aranan şartlar bulunduğu halde askerlik dönüşü iki ay içerisinde başvuru yapan işçiyi işe başlatmazsa, üç aylık ücret tutarında tazminat ödemesi yapmak zorundadır.

Son olarak, askerlik nedeniyle işçinin iş sözleşmesini ne kadar süre önceden feshederek işyerinden ayrılma hakkı olduğu konusunda İş Kanunu'nda açık hükümlere yer verilmemiştir. Ancak, bu konuda Yargıtay kararları uygulama alanı bulmaktadır. Örnek bir Yargıtay kararında, "İşçinin ayrıldığı tarih ile askere sevk arasında geçen iki ay sekiz günlük süre, muvazzaf askerlik nedeniyle fesih için makul süre olarak değerlendirilmelidir." denilmektedir (Yargıtay 22. HD. 05.11.2018 gün, 2017/16368 E, 2018/23401 K.).

Özetle;

Askerlik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden çalışanın bir yıl ve üzerinde kıdem süresi varsa kıdem tazminatı ödenmelidir.

Askerlik nedeniyle iş sözleşmesinin feshedildiği durumlarda ihbar süresi ve ihbar tazminatı gündeme gelmez.

İşçi, askerlik dönüşü iki ay içerisinde, tekrar işe başlamak için işverene başvuru yapabilir. Uygun şartlar varsa işveren, başvuran işçiyi derhal işe almak zorundadır; ancak işveren, bu süre içinde başvuran işçiyi işe almadığı takdirde üç aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.