TÜİK’in açıkladığı verilere göre; inşaat sektörü 2022 yılı üçüncü çeyreği itibariyle %14 oranında daralmış bulunuyor. Artan girdi maliyetleriyle birlikte, konut kredisine erişimin de oldukça zor hale gelmesi sektörde önemli ölçüde bir gerileme meydana getirmiş durumda.

Ancak yurt dışı inşaat sektörü çok farklı bir seyir takip ediyor. Geçen ay Ticaret Bakanlığı tarafından yurt dışı inşaat sektörüne yönelik çok çarpıcı istatistikler yayımlandı. Bakanlık verilerine göre; Türk müteahhit şirketleri bugüne kadar 131 ülkede, toplam 11 bin 365 adet inşaat projesi üstlenmiş. Uzun yıllardan beri başta Rusya olmak üzere Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Libya ve Suudi Arabistan’da büyük inşaat işleri yapılıyor. 1972 yılından beri tamamlanan inşaat projelerinin toplam değeri 462 Milyar Dolar seviyesini aşmış bulunuyor. Sektörün yurt dışı başarısının 2022 yılında da devam ettiği görülüyor. Yılın ilk 9 aylık döneminde 8,7 milyar dolar tutarında yurt dışı inşaat projesi alınarak, büyük bir başarıya daha imza atılmış durumda.

Kasım ayında yurt dışı inşaat sektörü için bir güzel gelişme daha yaşandı.  Yayımlanan Torba Kanun’la Türkiye’den yurt dışı şantiyelere götürülen işçilerin ücretlerine gelir vergisi istisnası tanındı. Böylece yurt dışında şantiyesi olan inşaat şirketleri ve yurt dışına giden Türk işçileri için önemli bir mesele çözülmüş oldu.

Maliye Yurtdışında Çalışan İşçilerin Vergisini İsteyebiliyordu

Gelir Vergisi mevzuatına göre; yurt dışı şantiyelerde çalışmak üzere gönderilen ve uzun süre yurt dışında yaşayan Türk işçileri tam mükellef olarak gelir vergisine tâbi bulunuyor. Önceleri, yurt dışında çalışan işçiye Türkiye'de ücret ödemesi yapıldığında, Maliye bu ücret ödemesinin vergi kesintisine tâbi tutulması gerektiğini söylüyordu. Müteahhit şirketler yurt dışında çalışan ücretlinin hak ettiği ücretin bir kısmını veya tamamını Türkiye’deki banka hesaplarına veya ailelerine ödeyebiliyor, bu yüzden gelir vergisiyle muhatap olunabiliyordu.

Ücret Ödemesi Artık Türkiye’den de Yapılsa Vergiye Tâbi Olmayacak

Eski uygulamada, yurt dışı inşaat işleri ile ilgili olarak gönderilen işçilerin ücretlerinin vergiye tâbi olmaması için, ücretin ancak yurt dışında tahakkuk ettirilerek ödenmesi gerekiyordu. Yeni uygulamada ise Türkiye’deki şirket merkezi, yurt dışı şube adına ücret ödemesi yapabiliyor. Bu durum vergi istisnası uygulanmasına engel teşkil etmiyor. Ücret geliri vergiden istisna olduğu için Türkiye’deki şirket merkezi tarafından herhangi bir gelir vergisi kesintisi yapılmıyor, söz konusu ücret için işçi tarafından beyanname de verilmiyor.

Maliye Tebliğ Yayımlayacak

Maliye çok yakında konuyla ilgili bir Tebliğ yayımlayacak. Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesinde bir taslak çalışmaya yer vererek uygulama detaylarını kamuoyuyla paylaştı. Dilerseniz istisna uygulamasına kısaca bir göz atalım.

İstisnanın Şartları

Ücret ödemelerinin gelir vergisinden istisna edilebilmesi için;

* Ücretlinin, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışması,

* Ücretlinin fiilen yurt dışında bulunarak hizmet vermesi,

* Yapılacak ödemenin müteahhit şirketin yurt dışı kazancından karşılanması,

gerekiyor.

Ayrıca sadece işçiler için değil, aynı şartlar dahilindeki yönetim, idare, muhasebe ve benzeri hizmetlerde çalışanlar da söz konusu istisnadan faydalanabiliyor.

İşte bu kimselere yurt dışındaki şube veya Türkiye’deki şirket merkezi tarafından yurt dışındaki şube adına yapılan ücret ödemeleri vergiye tâbi olmuyor.

İstisna için hizmetin fiilen yurt dışında verilmesi önemli. Hizmet erbabının hem yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleriyle teknik hizmetlerde çalışması hem de Türkiye’deki şirkette çalışması durumunda, sadece fiilen yurt dışında bulunarak çalışması karşılığı yapılan ücret ödemeleri istisnaya konu edilebiliyor. Türkiye’deki çalışmaları karşılığı yapılan ücret ödemeleri gelir vergisine tâbi oluyor.

Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri, yurt dışı şube kazancını hesaplarken gider olarak dikkate alınıyor. Ödeme Türkiye’deki merkezden de yapılsa, yurt dışı şube adına yapıldığı için Türkiye’deki şirket merkezi tarafından gider olarak dikkate alınamıyor.

İstisna Uygulamasının Sektöre Olumlu Katkıları Olacaktır

İnşaat sektöründeki daralma, inşaat şirketlerini olduğu kadar emek piyasasını da olumsuz etkiliyor. Ancak her şeye rağmen bu dönemde yurt dışında yeni inşaat projelerinin alındığını, sektörel bir büyüme yaşandığını da görüyoruz. Hiç şüphesiz yapılan bu düzenleme, Türkiye’nin dünya çapında söz sahibi olduğu sektörlerden birisi olan inşaat sektörüne olumlu katkılar sağlayacaktır. Son yıllarda giderek azalan yurt dışındaki Türk iş gücü sayısının da gelecek dönemde artış göstermesini bekleyebiliriz. Yapılan istisna düzenlemesi, inşaat şirketleri ile Maliye arasında vergilendirme konusundaki muhtemel ihtilafları da ortadan kaldıracaktır.

İsmail Vefa AK

Twitter: @Ismail_Vefa_AK