Kripto varlıklar son yıllarda, dijital çağın en dikkat çeken konularından biri haline geldi. Dijital dünyada hızla yayılan bu varlıklar, özellikle son dönemde dünyanın her yerinden milyonlarca yatırımcının ilgisini çekmiş bulunuyor. Ancak bu alanda hükümetler ve merkezi otoriteler için ciddi sorunlar ve açmazlar mevcut. Özellikle hukuki altyapı eksikliği, denetimsizlik ve vergilendirme sorunları kripto varlık sektörünün en büyük handikaplarından.

Ülkemizde hali hazırda kripto para borsaları, bunların işleyişi ve kazançların vergilendirilmesiyle ilgili bir yasal düzenleme bulunmuyor. Bütün dünyada tartışılan kripto varlıklar konusu, başka önemli gelişmeler nedeniyle rafa kaldırılmış gibi görünse de, bütün gerçekliğiyle ortada durmaya devam ediyor. ABD Merkez Bankası FED’in aldığı faiz artışı kararları, kripto para birimlerimde geri çekilmelere neden olmuştu. Ancak FED faiz artışlarını durdurduğunda, işler yine tersine dönebilir ve kripto para gündemimizi yine çok fazla meşgul edebilir.

Peki, Türkiye bu konuda ne durumda?

Kripto Konusunda Hep Defans Yaptık

Ülkemizde henüz kripto varlıklara ilişkin yasal bir düzenleme mevcut değil. Bugüne kadar yetkili otoriteler daha çok reaktif bir tutum sergileyerek belirli konularda tedbirler almakla yetindi.  Örneğin Merkez Bankası kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı kullanılmayacağını belirtti. Bu kararla birlikte kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasının oluşturabileceği risklerin önüne geçilmeye çalışıldı.

Yine Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) bir yönetmelik değişikliğiyle kripto varlık hizmet sağlayıcılarını, kara para aklama ve terörün finansmanını önlemeye yönelik mevzuatta yükümlü kuruluşlar arasına ekledi. Bu kapsamda, hizmet sağlayıcılarının; detaylı müşteri tanıma prosedürleri uygulamak, şüpheli işlemleri bildirmek, düzenli raporlar sunmak ve MASAK’a bilgi sağlamak gibi yükümlülükleri bulunuyor.

Kripto Borsaları ve Kara Para Aklama

Başta ABD olmak üzere dünyada kripto borsaları aracılığıyla kara para aklamanın önüne geçilmesi için büyük bir mücadele veriliyor. Ancak alınan tedbirlere rağmen, kara para aklama faaliyetlerinde artış söz konusu. Bir kere, bu piyasada yurt dışı işlem sayısı oldukça fazla. Denetimin ve regülasyonun eksik olduğu bir ortamda da, kripto varlıklar maalesef kara para aklama için kullanışlı bir yöntem haline geliyor. Gayri resmî istatistiklere göre, kripto varlıklar aracılığıyla milyarlarca dolar kara para aklanmış. Yurt dışındaki analizler, sadece 2022 yılında dünya genelinde 23,8 milyar dolar değerinde kara paranın aklanmış olduğunu ortaya koyuyor.

Bu miktarın ülkemizdeki karşılığı tam olarak bilinmemekle birlikte, yasa dışı bahislerle ilgili olarak kripto borsalarının suç gelirlerini gizlemek amacıyla kullanıldığı biliniyor. Yasa dışı bahisten elde edilen gelirler, belirli hesaplarda toplanarak çeşitli suç örgütlerinin kripto varlık hesaplarına transfer ediliyor. Bu konuda emniyet teşkilatımızın gerçekleştirdiği birçok operasyon var.

Kimse Mağdur Olmasın

MASAK, Merkez Bankası ve diğer kurumlar elbette artık daha dikkatli. Ne var ki, Thodex skandalı da hala hafızalarda. Türkiye'de onlarca kripto para platformu faaliyet gösteriyor. Henüz yasal bir düzenleme olmasa da bankalar ve vergi daireleri, yeni borsaların açılması konusunda özen gösteriyor. Ancak mevcut durumda kripto para borsasıyla ilgili bir yasal düzenleme olmadığından, borsa kurmak o kadar da zor değil. Bu durum, kripto varlık yatırımcılarının yatırımlarını yaparken son derece dikkatli olması gerektiğine işaret ediyor.

Bu işin usul ve esası nedir? Kripto para borsası kuracak olan kişilerin adli sicili temiz midir? Kuruluşla ilgili asgari sermaye kaç lira olacaktır? İşte bu gibi soruları ve bütün konuları kapsayan bir yasal düzenlemenin zamanı çoktan geldi de geçiyor.

Ben öncelikle oldukça yüksek bir asgari kuruluş sermayesinin belirlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu sermayenin de tamamen ödenmiş olması şartı getirilmeli. Mali gücü olmayan ve herhangi bir olumsuzlukta mağduriyetleri gideremeyecek olan oyuncular kripto para borsası kuramasın. Riskli borsalar piyasadan elimine edilsin.

Çalışmalar Ne Alemde?

Aslında, 2022 yılı kripto borsalarına ilişkin yasanın çıkacağı yıldı. Konuyla ilgili SPK, TCMB, BBDK ve Gelir İdaresi gibi kurum ve kuruluşlar çalışmalar yürütmekteydi. Hatta kripto para borsalarının temsilcileri, yasa tasarısı çalışmaları kapsamında AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş’ı TBMM’de ziyaret etti. O dönemde Elitaş’ın yaptığı açıklamalar “yasanın eli kulağında” dedirtecek cinstendi. Yasaklayıcı değil, düzenleyici bir yasa çıkarılacağı konuşuldu. Hatta yasa tasarısıyla ilgili sosyal medyaya sızan bazı bilgiler de oldu. Ancak şu gün itibariyle kripto para yasası çıkmadı. Yasa tasarısının ne zaman meclis gündemine geleceği ve hangi maddeleri içereceği konusunda net bir bilgi yok. Enflasyon, döviz kurları, kredi piyasası, cari açık gibi daha temel konular varken, kripto para yasasının kısa vadede gündeme gelme olasılığı oldukça zayıf.

Yasal Düzenleme Şart

Ancak, ülkemizde kripto varlık piyasasının sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için acilen kapsamlı bir yasal düzenlemeye ihtiyaç var. Bu düzenlemeler; yatırımcıları koruyan, kara para aklama gibi illegal faaliyetlerin önüne geçen ve devletin vergi gelirlerini artıran maddeleri içermeli. Yatırımcıların bu alanda bilinçlendirilmesi ve denetim mekanizmalarının etkin bir şekilde işletilmesi de ayrıca büyük önem taşıyor.

Umuyoruz ki yakın zamanda bu konudaki belirsizlikler ortadan kalkar ve kripto varlık piyasası daha sağlıklı bir yapıya bürünür. Evet, ekonomi gündemi yoğun ve daha başka öncelikler olabilir. Ancak milyonlarca yatırımcısı olan kripto para piyasaları da ihmal edilemeyecek kadar önemli.

Geç kalınmamalı.

İsmail Vefa AK

Twitter: @Ismail_Vefa_AK