Değerli Okurlarım!

Bir yıl daha geçti ve gelir vergisi beyan dönemi yine geldi çattı. Peki, hiç düşündünüz mü; ödediğimiz vergiler, devletin kasasına nasıl bir katkı sağlıyor?

2023 yılında, Devletimizin bütçe gelirleri tamı tamına 5,2 trilyon lira olarak gerçekleşmiş. Şimdi, bu rakamın büyüklüğüne biraz odaklanalım. Bu gelirlerin yaklaşık %86'sı, yani 4,5 trilyon liralık bir kısmı, vergilerden geliyor.

Evet, doğru okudunuz, vergilerden!

Biraz daha derine inelim. Gelir vergisi; yani sizin, benim, hepimizin ödediği vergiler, bütçe gelirlerinin %15,4'ünü oluşturuyor. Bu çok ciddi bir oran, zira kurumlar vergisi tahsilatının toplam vergi gelirleri içerisindeki payı bile ancak %17,5 seviyesinde!

Rakamlar arasındaki bu yakın oran, bize şunu gösteriyor. Her birimizin cebinden çıkan büyük-küçük vergiler, aslında devasa bir bütçeyi besliyor.

Beyanname ve Ödeme Zamanı

Gelir Vergisi beyan dönemi 1 Mart tarihi itibariyle başlıyor.

Son gün 31 Mart! Ödeme ise Mart ve Temmuz aylarında 2 eşit taksitle yapılacak.

Kimler Beyanname Veriyor, Kimler Vermiyor?

Ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı, 2023 yılında kazanç elde etmeseler bile beyan vermek zorundalar.

Bunlar dışında, ziraî kazanç, ücret, gayrimenkul ve menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iradı sahipleri de belirli şartlar dâhilinde beyanname verecekler.

Öte yandan kazanç ve iratları istisna hadlerinin altında kalan kişiler yıllık beyanname vermiyorlar. Bu konuyu biraz daha açalım.

Örneğin 2023 yılında elde edilen konut kira gelirlerinin 21.000 lirası gelir vergisinden istisna.  Veya taşınmaz mal satışından elde edilen değer artış kazançlarına ilişkin istisna tutarı 55.000 lira. Arızi kazançlara ilişkin istisna tutarı ise 129.000 lira. Bu kazanç türlerinden, bahse konu miktarlardan daha az kazanç elde ediyorsanız, beyanname vermeyeceksiniz.

Ancak bu tutarlardan daha fazla gelir elde ettiyseniz, beyanname verecek ve istisna tutarını aşan kısım için vergiye tâbi olacaksınız.

Ücretlilerin Durumu

Tek bir işverene bağlı olarak çalışan ücretliler normalde yıllık beyanname vermiyor. Zira ücret geliri için esas olarak işveren tarafından vergi kesintisi yapılıyor ve ücretli adına vergi dairesine yatırılıyor.

Ancak şu iki durumun varlığı halinde ücretliler de beyanname vermek zorunda.

İşveren sayısına bakmaksızın 2023 yılı ücret geliri toplamının 1 milyon 900 bin lirayı aşması.
Birden fazla işverenden ücret alıp, birden sonraki işverenden alınan ücret toplamının 150 bin lirayı geçmesi.

Durumu böyle olanlar Mart ayı içerisinde Hazır Beyan Sisteminden beyanname verecekler.

Beyannamede Gösterilecek Giderler

Gelir Vergisi mevzuatına göre; gelirlerin yıllık beyanname ile Maliye’ye bildirilmesi esastır. Ancak yukarıda bahsettiğim bazı durumlarda beyanname verilmemesi ya da verilen beyannamelere bazı gelirlerin dahil edilmemesi söz konusu olabiliyor.

Beyanname verilmediği takdirde, bazı harcamaların vergi matrahından düşülmesi de mümkün olamıyor. Zira eğitim, sağlık ve sigorta giderleri gibi bazı masraflar, “ancak beyanname üzerinde göstermek şartıyla” vergi matrahından indirebiliyor.

Çocuğunuzun eğitim masrafları, yine kendinizin, eşinizin ve çocuğunuzun sağlık harcamaları ile sigorta giderleri belirli şartlar dahilinde gelirden indirilebiliyor.

Diğer yandan kamu kurum ve kuruluşlarına ve yine kamuya yararlı dernek ve vakıflara yaptığınız yardımları da matrahtan düşebiliyorsunuz.

Bu indirimlerin yapılabilmesinde belgelendirme büyük önem taşıyor. Bu yüzden yaptığınız harcamalara ilişkin faturaları ve bağış makbuzlarınızı beyannameye eklemek üzere hazırda tutmanız lâzım.

Mart Ayı, Vergi Ayı

Çocukluğumuzun o klasik beyannameleri, kutucukları elle doldurulan, her biri birer macera olan o günler... Kim unutabilir ki?

Ne zahmetli, ne meşakkatli işlerdi.

Ama işte, zaman ne çabuk geçiyor; şimdi dijital çağın nimetlerinden biri olan Hazır Beyan Sistemi sayesinde, beyanname vermek adeta çocuk oyuncağına döndü. Bir belge mi eklemeniz gerekiyor?  Çabucak tarayıp sisteme yükleyin. Vergi hesaplamaları, istisna tutarları derken, her şey otomatik ve elinizin altında.

Fakat, teknolojinin sunduğu bu kolaylıklara rağmen, gelir vergisi beyannamesi hazırlamanın kendi içinde bir sanatı, incelikleri var. Kira gelirlerinin doğru bir şekilde beyan edilmesinden, ücret gelirlerinin hangi durumlarda beyan edileceğine, ev ve arsa satışlarındaki vergilendirme kurallarına, eğitim ve sağlık giderlerinin beyannamede nasıl yer alacağına kadar pek çok detay var ki, dikkat edilmesi gerekiyor.

İşte bu ay, nasip olursa, bu inceliklerin üzerinde duracağım.

Açılışı bu yazıyla yapmış olduk. Bu konularla ilgili merak ettiğiniz, öğrenmek istediğiniz her şeyi elimden geldiği kadar bu köşede yazmaya gayret göstereceğim.

Faydalı olmasını diler, ilgi ve katkılarınızı beklerim.

İsmail Vefa AK - Haber7

Twitter: @Ismail_Vefa_AK