Değerli Okurlarım!

Hazine ve Maliye Bakanlığı, çeşitli vergisel düzenlemeleri içeren yeni bir torba yasa hazırlığı içerisinde. Uzun süredir beklenen, ancak bir türlü gündeme gelemeyen bazı reformlar hayata geçiriliyor. Kanun taslağı henüz son halini almasa da, bu süreçte kamuoyu önemli ölçüde bilgi sahibi oldu. Her gün, özellikle sosyal medyada; torba yasayla ilgili yeni bir bilgi paylaşılıyor. Vergi beklentileri, piyasayı manipüle etmek bakımından oldukça kullanışlı bir araç. Bu yüzden kanun hakkındaki belirsizliklerin bir an önce giderilmesi şart.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bilgilendirici açıklamalar yapıyor yapmasına ama, vergisel düzenlemelerin tam olarak neyi kapsadığı halen belirsiz.

Vergi kanunları aceleye gelmez elbet. 

Ancak bekleme süresi arttıkça, her gün yapılan yorum ve paylaşımlar  piyasaları olumsuz etkileyebiliyor. Özellikle kripto varlık ve pay piyasası gibi anlık işlem yapılabilen alanlarda beklentiler çok önemli. Beklentileri olumsuz yönlendirecek ve piyasayı bozacak belirsizliklerin önüne geçmek adına, taslağın bir an önce resmi kanallardan kamuoyu ile paylaşılması şart.

Torba Yasada Neler Var?

Torba yasayla yürürlüğe girmesi beklenen düzenlemeler arasında gayrimenkul değer artış kazancındaki istisnaların kaldırılması, iştirak hisse satış kazanç istisnasının düşürülmesi var. Ayrıca Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları ve Gayrimenkul Yatırım Fonlarının; kazançlarının vergilendirilmesi de gündemde. Normalde, bunların her türlü kazancı vergiden istisna durumda. Yeni düzenlemede, tek bir şartla bu istisnanın devamı öngörülüyor. O da, bu ortaklık ve fonların; gayrimenkullerden elde ettikleri kazancın %50’sini dağıtmaları. Yani “temettü dağıt, vergi ödeme” durumu söz konusu olacak gibi duruyor.

Serbest bölgelere de bir ayar geliyor. Muhtemel düzenlemede, serbest bölgelere tanınan vergi istisnası sadece ihracat gelirleri ile sınırlı olacak. Öte yandan deniz taşıma araçlarına limanlarda verilen hizmetlerde uygulanan KDV istisnasının kapsamının netleştiriliyor. Ayrıca;

• Vergi cezalarının artırılması,
• Kurumlar vergisi tevkifat kapsamının genişletilmesi,
• Kripto varlık alım satımına işlem vergisi getirilmesi, 
• Tekno girişim çalışanlarına hisse senedi opsiyonu verilmesine yönelik düzenlemeler,
• Kıymetli madenlerin borsa rayiciyle değerlemeye tabi tutulması ve vergilendirilmesi,

gibi düzenlemeler de taslakta yer alıyor. 

Çok uluslu şirketlere yönelik asgari kurumlar vergisi uygulaması ve yurtiçine yönelik asgari kurumlar vergisi uygulaması gibi kapsamlı maddeler de bu torba yasada bulunuyor.

Özetlemeye çalıştım ama… 

Bunların özeti bile hakikaten çok uzun! Bir sürü kanunda değişiklik yapılacak ve hiç şüphesiz reform niteliği taşıyan bir sürü yeni madde gelecek. 

Ben bunlardan bazılarını müsaadenizle değerlendirmek istiyorum.

Borsada İşlem Vergisi

Borsa işlem vergisi, şu sıralar çok konuşuluyor. 

Cevdet Yılmaz'ın borsa işlemleri üzerinden cüzi bir vergi alınabileceğine dair açıklamaları oldukça dikkat çekmişti. 

Borsa İstanbul istatistiklerine baktığımızda; geçen yılki işlem hacminin 32,5 trilyon lira civarında gerçekleştiğini görüyoruz. Eğer borsa işlem vergisi, 2023 yılında yürürlükte olsaydı ve on binde 1 oranında uygulansaydı, bütçeye ilaveten 3,2 milyar liralık bir gelir sağlanacaktı.  Sayın Yılmaz, bu oranın on binde 2 olarak da uygulanabileceğini söyledi. O zaman da 6,4 milyar lira vergi geliri olurdu. Fena bir rakam değil. Ancak  yine de bunlar, toplam bütçe büyüklüğü içerisinde küçük bir payı ifade ediyor.

Olaya bir de yatırımcı açısından bakalım. 

Bana göre, 10 bin liralık bir hisse alım-satım işleminde 1 veya 2 liralık vergi ödenmesi, borsanın cazibesini azaltmaz. Bu konuda çok eleştiriler geldi, biliyorum. İşlem vergileri adaletsiz, onu da biliyorum. Ancak vergi oranı oldukça düşük ve işlem miktarı arttıkça vergi artıyor. Şöyle ki 1 milyon liralık işlem yapan büyük yatırımcı bile sadece 100 liralık bir vergi ödüyor. Tabi düzenleme anladığımız şekliyle çıkarsa…

Bu arada bahse konu işlem vergisi, borsa veya diğer sermaye piyasası kaynaklı gelirlerden gelir vergisi alınmasına engel teşkil etmiyor. 

O başka, bu başka!

Asgari Kurumlar Vergisi

Torba yasada ele alınan bir diğer konu ise asgari kurumlar vergisi. Ama iki türlü asgari kurumlar vergisi var. Birisi global şirketler için, diğeriyse yurt içine yönelik. 

Yurtiçi asgari kurumlar vergisiyle ilgili ise şu senaryolar masada: 

Önce normal şekilde %25 kurumlar vergisi hesaplanacak. Ancak burada asgari bir vergi matrahı belirlenecek. İndirim ve istisnalar düşülmeden oluşan matrahın %10’u, asgari matrahın unsurlarında bir tanesi olacak.  Diğer asgari kurumlar vergisi kriterinde ise işletme cirosunun %2’si vergi matrahını oluşturacak. 

Açıkçası, ciro üzerinden vergilendirme yapılmasını, yanlış buluyorum. Böyle bir vergileme; yeni kurulmuş, henüz yatırım aşamasında olan, kâra geçmemiş firmalar için adil sonuçlar doğurmaz. 

Bildiğiniz üzere Anayasamızın vergiyle ilgili maddesi; ödeme gücüne vurgu yapar ve “herkes, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür” der. Yüksek ciro yapıyor olabilirsiniz, ancak ya zarar ediyorsanız ne olacak? 

Gerçekten, vergi kaçırmaksızın zarar eden firmalar vergi mi ödeyecek? 

Madem asgari vergi matrahı belirlenip, bir vergilendirme yapılacak, o zaman sadece istisna ve indirimler düşülmeden oluşan matrah üzerinden bir vergilendirme yapılsın. Ticari olarak kâr etmeyen şirketler, yatırım dolayısıyla zarar yazan şirketler, vergi ödemesin.

Hisse Senetlerinin Elden Çıkarılması

Son olarak, hisse senedi satışıyla ilgili muhtemel düzenlemeye değinmek istiyorum. Zira, kamuoyuna yansıyan bilgiler doğruysa, büyük bir vergi istisnası, bir vergi planlama aracı ortadan kaldırılıyor. 

Diyelim ki 10 milyonluk anonim şirket hissesini, 100 milyona sattınız. Bu hisseleri, 2 yıldan fazla süreyle elde tuttuktan sonra satmışsanız, 90 milyon lira gibi büyük bir gelir elde etseniz de vergi ödemiyorsunuz. Mevcut düzenleme bu şekilde. Gerçekten büyük bir vergi avantajı.

Ben bununla ilgili bir düzenleme yapılmasını yadırgamıyorum. Ancak ülkemizde start-up diye tabir edilen, henüz yeni kurulmuş olan, ancak gelecekte belki milyarlarca lira şirket değerine ulaşacak şirketlerin sayısı günden güne artıyor. Ülkemizde girişimcilik yaygınlaşıyor. Melek yatırımcı, kitle fonlaması, gibi kavramları daha sık işitir olduk.
Bu türden şirketlerin büyümelerinin en belirgin özellikleri nakit yatırım almaları.

Başlangıçta büyük bir nakit yatırım alan bu yeni firmalar, aldıkları mali güçle seri bir şekilde yatırım yapıyor, projelerini hayata geçiriyor ve büyüyorlar. Yatırımcı da bu büyümeden payını almak istiyor elbet. Belirli bir süre sonra hissesini satıp, çıkmak istiyor. Şimdi vergisel avantajı olmayan bir iklimde yatırımcı, yeni ancak gelecek vaat eden şirketlere nasıl yatırım yapsın? 

Sattığında %40 vergi ödeyeceğini bile bile…

Bu yüzden, hisse senetlerinin elden çıkarılmasıyla ilgili düzenlemenin yatırım ortamını bozmayacak şekilde dizayn edilmesi lâzım.

Son Olarak…

Vergi kanunları aceleye gelmez demiştim ama, bir yandan kurban bayramının geldiğini ve daha sonra meclisin 1 Temmuz’da tatile gireceğini unutmayalım. Yasal düzenlemelerin yapılması için takvim o biraz sıkışık. 

Bu kısa zamanda, ekonomi yönetiminin en isabetli düzenlemeleri yapmasını temenni ediyorum.

Vergi reformları için oldukça elverişli bir döneme girdik. Bizim artık, vergileri daha adil ve etkin bir şekilde toplayarak, kayıt dışılıkla mücadele etmemiz ve bütçe açığı sorununu çözmemiz gerekiyor.

Çıkarılacak torba yasanın bu amaçlara hizmet etmesini ümit ediyor, hepinize  ve bereketli bir bayram diliyorum.

İsmail Vefa AK - Haber7
Twitter: @Ismail_Vefa_AK