Değerli Okurlarım!

Bu yaz başında piyasalarda büyük yankı uyandıran bir haber meşgul etmişti gündemi.

Hatırlarsanız, borsaya ve kripto paralara işlem vergisi getirilecekti. Ağırlıklı beklenti; hisse senedi alım-satım işlemlerine 10 binde 2 oranında bir verginin uygulanacağı yönündeydi. Kripto para işlemlerinden ise %2’lik bir vergi alınacağı konuşuluyordu. Bu haberler, hisse senedi ve para piyasalarında ciddi tartışmalara yol açmıştı.

Yapılan tartışmalarda; borsaya işlem vergisinin getirilmesinin özellikle borsa üzerindeki likiditeyi azaltacağı üzerinde duruldu. Likiditenin azalması durumunda yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan ilgisinin azalabileceği, diğer yandan halka arzlarda azalma meydana gelebileceği de dile getirildi. Diğer yandan uygulanacak işlem vergisinin borsa işlemleri üzerinden komisyon geliri elde eden aracı kurumların gelir ve kârlarında da sert bir düşüşe yol açacağı da ileri sürüldü.

Bu tartışmalar devam ederken çıkarılacak Torba Yasa ile ilgili açıklamalarda bulunan Mehmet Şimşek; “bu pakette yok ama sonraki paket için borsa kazançlarına vergi çalışılıyor” ifadelerini kullanarak, yeni yasama dönemini işaret etti. Bu sefer hepimiz; “demek ki işlem vergisi gelmeyecek, ama borsa kazançlarına bir vergi geliyor” diye düşünmeye başladık.

Ağustos ayında birçok vergisel düzenlemeyi içeren Torba Yasa yürürlüğe girdi ve gerçekten gördük ki; borsaya ve kriptoya herhangi bir vergi gelmiyor.

Geri Adım Atıldı

Yaşanan bu süreç, yeni dönemde borsaya bir kazanç vergisi getirileceği yönündeki beklentileri artırmıştı. Meclisin yeni yasama dönemine girmesine sayılı günler kala, borsa işlem ve kazançlarına ne tür bir vergileme yapılacağı tartışmaları yeniden alev aldı. Ancak beklenmedik bir şekilde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tartışmalara son noktayı koydu. Yılmaz, iki gün önce yaptığı açıklamada; “Borsa vergisi gündemimizde yok. Bir dönem tartışıldı ve gündemimizden düşmüş oldu” diyerek, vergi uygulamasının şimdilik rafa kaldırıldığını net bir şekilde ifade etti.

Vergi Borsaya Ne Kadar Etki Eder?

Değerli Okurlarım!

Hepinizin bildiği üzere, borsa işlemleri üzerinden alınan bir işlem vergisi bulunmuyor. Sadece aracı kurum komisyonları üzerinden BSMV uygulanıyor, o kadar.

Borsa kazançlarına gelecek olursak…   

Hisse senedi değer artışı ve alım-satım kazançları üzerinden Gelir Vergisi Kanunu Geçici 67’nci maddesi kapsamında %0 stopaj uygulanıyor. Yani bu kazançlardan stopaj alınmıyor ve ayrıca bu kazanlar için vergi beyanı da verilmiyor.

Gördüğünüz üzere mevzuat, borsa yatırımlarına vergisiz bir ortam sağlıyor.

Şimdi bazı sorular soralım:

Bu vergisiz ortam, borsa hareketleri üzerinde ne kadar etkili oluyor?

Vergi alınmaması, borsadaki hacmi gerçekten artırıyor mu? Yatırımcılar sadece vergi avantajı nedeniyle mi borsaya yöneliyor?

Borsada İnişli Çıkışlı Grafik

Başka sorular da soralım:

Son yıllarda Borsa İstanbul’da halka arz rekorlarının kırılması, borsanın vergisiz olmasından mı kaynaklanmıştı?

Borsa kazançlarına zaten yıllardır gelir vergisi uygulanmıyor, öyle değil mi?

Peki şu son dönemde BIST endeksinde yaşanan dalgalanmaların ve halka arzlarda istenen sonuçların alınamamasının vergiyle bir alakası var mı?

Çok ayrıntılı cevaplar verilebilir bu sorulara. Ancak hepimiz biliyoruz ki; yüksek enflasyon ve düşük faiz ortamında borsa, en cazip yatırım aracı oldu. Şirketlerin finansmana erişiminde en etkili kaynaklardan birisi halka arzlar haline geldi. Bu nedenle şirketler o dönemde halka açılmaya çok istekli oldular.

Diğer yandan, faizlerin artması ve genel ekonomik aktivitedeki yavaşlama, son dönemde borsaya olan teveccühü bir miktar azalttı. Bu ortamda borsa yatırımcıları, mevduat ve altın gibi güvenli limanlara yöneldi.

Ez cümle, pandemi sonrası borsada kırılan rekorlar ve son dönemde yaşanan dalgalanmalar, hiçbir şekilde vergiden kaynaklanmadı. Verginin konuyla uzaktan yakından alakası yoktu.

Vergi Bir Politika Aracı Olabilir Mi?

Bakınız, vergi; yalnızca bir gelir kaynağı değil, aynı zamanda bir politika aracıdır. Doğru şekilde uygulandığında, devlet bütçesine katkı sağlar, ekonomik dalgalanmaların kontrol edilmesine yardımcı olur. Örneğin, borsadaki kazançlar yükseldiğinde, devlet bütçesine katkı sağlamak amacıyla stopaj oranları artırılabilir. Bunun yanı sıra, vergiyi piyasanın canlılığını desteklemek amacıyla kullanmak da mümkündür. Borsada canlılığı artırmak bakımından stopaj oranlarının düşürebilir, borsaya olan ilgiyi artırabilirsiniz.

Ancak uzun süredir borsadan ne bir işlem vergisi ne de gelir vergisi alınıyor. Böyle bir düzeni yıllardır devam ettiriyorsanız, artık bir süre sonra herhangi bir politikanın varlığından bahsedemezsiniz. Çünkü neler olmuş, neler bitmiş; ancak %0 vergi hep kalmış, öyle değil mi?

Hiçbir etki-tepki söz konusu bile olmamış.

Oysa diğer yatırım araçlarında öyle mi oldu? Dönem dönem vergi oranları azaltıldı, hatta sıfırlandı. Daha sonra duruma göre oranlar artırıldı. Ancak borsayla ilgili vergi düzeni yıllardır hiç değişmeden devam etti.

Vergi Yeniden Gündeme Gelmeli Mi?

Evet, vergilendirme konusunu piyasaları olumsuz etkilemesi bakımından eleştirebilirsiniz. Ancak söylediğim gibi; borsa yatırımlarını etkileyen birçok faktör var. Ve vergi, o faktörlerden yalnızca bir tanesi.

Ben, vergi konusunun tamamen kapatıldığına inanmak istemiyorum. Cevdet Yılmaz’ın mevcut konjonktür gereği alınan kararların bir gereği olarak bu açıklamaları yaptığını düşünüyorum.

O nedenle diyorum ki; borsada bir işlem vergisi veyahut gelir vergisi; doğru zamanda ve uygun şartlarda yeniden gündeme getirilmelidir!

Vergi, sadece bir devlet bütçesine bir kaynak değil; aynı zamanda gelir adaletini sağlayacak, piyasalarda denge unsuru olacak bir politika aracıdır.

Adil ve öngörülebilir bir vergi sistemi olmadan ekonomide uzun vadeli dengeyi sağlamanın mümkün olmadığı kanaatindeyim.

Borsada işlem vergisi uygulamasının dünyada da örnekleri var. Her bir alım-satımda 10 binde 1 veya 10 binde 2 gibi düşük oranlarla uygulanacak işlem vergisinin, çok fazla bir problem yaratmayacağını düşünüyorum. Aracı kurumların da bu işlem vergisinden korkmaması gerekir. En fazla ilk etapta bir haber etkisi olabilir, o kadar. Daha sonra piyasadaki bütün aktörler yeni vergili duruma adapte olacaktır.

Borsa cazipse, altından ve mevduattan daha çok kazandırıyorsa, bu düşük vergiler kime dokunur?

Ancak işlem vergileri vergi adaletini sağlama konusunda pek başarılı olamayabiliyor. Bu nedenle kazançlar üzerinden düşük bir yüzdeyle gelir vergisi stopajı da alınabilir.

Birçok başka öneri getirilebilir. Ancak, borsaya vergi getirilmesi tartışması uygun zamanda tekrardan açılmalı ve verginin nasıl en doğru şekilde uygulanabileceği üzerinde yeniden düşünülmelidir.

Hepimiz yeni yasama dönemini ve getirilecek yeni vergisel düzenlemeleri bekliyoruz. Önümüzdeki dönemde piyasaya verilecek mesajlar da ekonominin gidişatını etkilemesi bakımından büyük önem taşıyor.

Bu dönemde; “Para politikası tarafı cesur adımlar atıyor, faizleri yüksek seviyede tutuyor, sıkılaşma devam ediyor” denilirken ve atılan adımların politik risklerine katlanılırken, bir taraftan “Maliye geri adım atıyor, para politikasını desteklemiyor” izlenimi  verilmemeli!  Piyasa beklentileri hassas bir dengede yönetilmeli ve yönlendirilmeli.

İzleyelim, görelim.

İsmail Vefa AK - Haber7

Twitter: @Ismail_Vefa_AK