Dünyada biri bir düğmeye bastı.

Baş döndürücü bir hızla 2. Dünya savaşından sonra kurulan düzenin yıkıldığını izliyoruz.

Savaşlar, katliamlar, soykırımlar yaşanan her utanç vesikası mevcut düzenin biraz daha çatırdamasına yarıyor.

Türkiye’de “hukuk” dendiğinde akla gelen ilk isimlerden olan Prof. Dr. Adem Sözüer ile bu konuyu konuştum. 

İlginç tespitleri var.

Sohbetin bir kısmını sizlerle de paylaşmak isterim.

M.Y: Uluslararası hukuk gerçekten çiğneniyor mu hocam?

A.S: Çiğnenmenin ötesinde aslında Türkiye çok uzun yıllardır uluslararası hukuk sisteminin giderek işlevini yitirdiğini söylüyordu.

Başka ülkeler de var ama Türkiye kadar bunu gündeme getiren yok. 

Şu anda uluslararası hukukun çiğnenmesi dediğimiz zaman bu geçici bir şey zannediliyor. 

Şu anda gelinen noktada tümüyle iflas etmesi söz konusu. 

Burada belki bir noktanın altını çizmek gerek. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi önemli. İnsanlığa karşı suçları yargılamak için kurulan bir mahkeme. 

Fakat bu mahkemenin verdiği kararlara baktığımız zaman yaptırımlar hep zayıf ülkelere uygulanıyor.

M.Y: Netanyahu bir gün hakim karşısına çıkacak mı?

A.S: Şu andaki uygulamalara göre bu zor görünüyor. İmkansız demem mümkün değil bir hukukçu olarak. 

Burada büyük bir engel vardı. 

İsrail, Roma Statüsünün tarafı değildi. Ve Filistin'e karşı işlenen insanlığa karşı suçlar için “bu mahkeme yetkili mi, değil mi?” tartışması yapıldı uzunca zaman. 

2021'de mahkeme dedi ki “Filistin'in uzlaşmazlıklar bağlamında bir devlet olarak kabul ediyoruz.” 

Filistin bu sözleşmeye taraf oldu. 

Yani yetki var. Bütün bunların uygulanması için ilgili devletin iş birliği yapması lazım. Dünyadaki siyasal koşullarında uygun olması lazım. 

Suçluları yakalamak için rehinleri mi öldüreceğiz? Böyle bir mantık olabilir mi? 

500 tane çocuğu öldüreceğiz. Niye? Asıl hedefimiz aşağıda tünellerde bulunanlar. Bu açıkça savaş suçudur.

Daha da vahimi bir milyon kişiye “buradan gidin!” denmesi… 

Bir taraftan bombardıman, bir tarafta göçe zorlamak. 

Aslında bu da yani insanlığa karşı işlenen bir suçtur, insanlar nereye ve niçin gidecek? 

Terör saldırısı gerekçesiyle yapılanın hiçbir orantısı yok.

Bir gerekçe de  meşru savunma hakkı. 

Evet her devletin meşru-savunma hakkı var. Fakat meşru-savunmada size yapılan saldırıyla yaptığınız savunma arasında bir orantı olması lazım. 

Uluslararası hukukun kuralları son derece açık ve net. 

Ancak dünyada oluşan mevcut siyasal koşullar ve uluslararası sistemin devreye girememesi ve İsrail'i durduracak bir diplomatik gücün henüz olmaması nedeniyle maalesef gözlerimizin önünde insanlığa karşı böyle büyük bir suç işleniyor.

M.Y.: İsrail'e şu anda mevcut hukuk sistemine göre hiçbir yaptırım uygulanamıyor mu?

A.S: Hukuk sistemine göre uygulanabilir ama kim uygulayacak? Rusya'ya karşı olan kararları biliyorsunuz. Avrupa Birliği karar alıyor. ABD karar alıyor ve dünya ekonomik sistemi ellerinde olduğu için o yaptırımları uyguluyorlar. 

Ama burada şöyle bir nokta var. 

O yaptırımlar ne sonuç verdi? Dünyada bu tür yaptırımların sonuç vermesi çok nadirdir. 

Prof. Dr. Adem Sözüer, dünya hukuk sisteminin de kökten değişmesi gerektiğini söylüyor. 

Sistem değişmeden, dünyanın beşten büyük olduğunu dünyaya kabul ettirmeden, füzelerle yıkılan binalardan yükselen toz bulutundan kaçan insan görüntülerini izlemeye devam edeceğiz.