Kongre onayının ardından ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna, İsrail ve Tayvan'a yönelik yaklaşık 95 milyar dolarlık ek dış yardım paketini imzaladı. Paketin kapsamına bakılınca, Ukrayna’ya 61 milyar dolar, İsrail’e 26 milyar dolar, Tayvan ise 8 milyar dolarlık askeri destek verildiği görülmaktadir.

Her şeyden önce Ukrayna, İsrail ve Tayvan'a ilişkin bu paket, devlet olarak Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) ve Biden’in uzun süredir takip ettiği askeri yardım politikasının ve aktif uluslararası siyasetin anlamlı bir belgesi. ABD’nin tek kutuplu dünya söylemiyle küresel sultayı amaçlayan uluslararası politikasının bir göstergesi. Ukrayna, Batı Karadenzdeki stratejik askeri üssüdür. İsrail, doğu Akdeniz’deki ve Tayvan Asya Pasifik’te stratejik askeri üsleridir.

Her başkan farklı bir söylemle bu askeri yardım paketlerini onaylar. Biden göreve gelince dünyayı otoriter rejimler ve demokrasiler olarak ayırmış ve Amerika'nın demokrasilere olan taahhüdünü yenilemişti. Buradaki mantık, söylemde rejim tipi ayrımı olsa da küresel güç rekabetinde ABD'nin statükoyu değiştirecek eylemlere yönelik caydırıcı iradesini vurgulamak ve küresel politikasının devam ediyor oluşunun altını çizmektir.

ABD, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını, Kırım’ı işgali aşamasında ‘caydırma’mayı tercih etmişti. Bu politikasının anlamı şudur: ABD Irak’ı İngiltere ile işgal etti, Suriye’yi Rusya’yla.. Suriye’de yalnız kalan ABD’ye yardım için Suriye’ye asker gönderen Rusya, işgalinin başında Karadeniz’de öncelikli hedefi olan Kırım’ı topraklarına kattı. ABD Rusya’nın Kırım işgali karşısında sessiz kaldı, adeta onayladı.. Rusya’nın Kiev'e saldırıp işgal alanını genişletmesi sonrasında ABD, Ukrayna'ya ciddi askeri destek vermeye başladı. Benzer bir senaryo, askeri üsleri bulunan İsrail ve Tayvan'da da sahnelenmektedir. Ancak bu yardım paketleri giderek maliyetli olmaktadır.

Fakat ABD’de bu yardım paketlerine vatandaş olumsuz tepki verirken silah sanayindeki iş adamları sevinçlidir. Biden yönetimi, bu askeri yardım paketini, Kongre onayına aylar öncesinden sunmasına rağmen uzun bir süredir sonuç

alamamıştı. Paket, Senato ve Temsilciler Meclisi’ndeki bazı Cumhuriyetçi üyeler tarafından ABD’nin kendi sınır güvenliği konusunda yeterli önlem almadığı gerekçesiyle tartışılıyordu. ABD bir tür “tehditsizlik” ortamında hareket ettiğinden ya da Rusya ve Çin gibi rakipleri savaş istemediğinden dış politikası, iç politikada daha fazla tartışma doğuruyor. Bu durumun birçok sebebi tartışılsa da; ana neden olarak dışardaki askeri üsler için harcamaların artırılması gösterilebilir.

Karşısında hayati tehdit yaratacak başka bir rakip kutup olmadığı için ABD, uluslararası güvenlik meselelerinde daha az baskı hissediyor. Bu durum da iç siyasetin dış politikayı daha fazla etkilemesine alan açıyor. Tersi bir durumda, acil ve ciddi güvenlik tehditleri kısır iç siyasi tartışmaları bastırırdı.

Tayvan, ABD’nin Çin'le rekabetin bir parçası ya da Çin’e karşı politikaların yürütüldüğü askeri üs.. Bu bağlamda İsrail’e askeri yardım pakette en büyük paya sahip olduğu halde tartışılmamaktadır. Yardımlarda İsrail söz konusu olduğunda ABD’de çok ciddi görüş ayrılıkları bulunmuyor. Çünkü Akdeniz’de İslam coğrafyasının ezilmesi ve kaynaklarına el konulması politikaları İsrail askeri üssünden organize edilmektedir. Gazze’deki soykırıma göz yumulmasının da arkasında bu mantık vardır.

Ukrayna meselesi, ABD’de oldukça tartışmalı.. Son 95 milyar dolarlık paketteki yardımın 61 milyar dolar gibi büyük bir kısmı Ukrayna'ya gidiyor. Ukrayna’ya yardım konusunda artık ABD de Avrupalı müttefikler de ağır davranmaya çalışıyor. Ukrayna, NATO’ya alınarak susturulacaktır..

ABD'nin İsrail, Tayvan ve Ukrayna'ya askeri yardımı iki yasal mekanizma üzerinden sağlanıyor. Bunlardan biri, Başkanlık Kaynak Azaltma Yetkisi (PTA) diğeri ise Ukrayna Güvenlik Yardımı Girişimi (USAI). PTA, Kongre onayı olmaksızın başkanın Amerikan ordusunun stoklarındaki silahları acil durumlarda başka ülkelere transfer edebilmesini sağlıyor. Bu zaten Amerikan başkanına halihazırda verilmiş bir yetki olduğundan Kongre’ye bildirimde bulunulması yeterli oluyor. USAI ise PTA'dan farklı olarak ABD hükümetinin Amerikan savunma sanayii firmalarından yeni alım yapıp Ukrayna’ya askeri destek vermesini sağlıyor. Son pakette Ukrayna'ya verilen desteğin 6 milyar dolarlık kısmı USAI kapsamında olacak. Sonuçta, askeri üslere yardım denilen şey, ABD’nin silah stokunu tüketmesi; bir başka ifadeyle silah alımları yapması..

Bu açıdan bakıldığında Ukrayna’ya ordu stoklarından verilen silahların yerine yenilerinin konulması için ayrı bir fon ihtiyacı hasıl olmaktadır. Paketin PTA

kapsamındaki sözkonusu 23 milyar dolarlık kısmı bunu karşılayacak. Yani bu para doğrudan doğruya Ukrayna’ya gitmeyecek.

Bu anlamda Amerikan askeri yardımlarının bir ekonomi politiği var. İsrail, Tayvan ve Ukrayna’ya yapılan yardımlar sayesinde 37 eyalette Amerikan savunma sanayii alt yapısına da katkı verilmiş oluyor. Nitekim Demokratlar, Cumhuriyetçilerin “vergilerimiz yabancı ülkelere gidiyor” söylemine karşı “bu yardımlar aslında Amerikan ekonomisini besliyor” söylemini ön plana çıkarıyor. Çünkü verilen silah siparişleri ve ihaleler iş ve yatırım imkanı yaratarak endüstriyi birçok alanda canlandırıcı etki gösteriyor. Kısaca bu tartışmalar, yapılan dış askeri yardımlar konusunda Amerikan toplumunu ikna etmek amacı güttüğünün de altını çizmek lazım.

Sonuç olarak Biden yönetimi, küresel hegemonyasını pekiştiren stratejik askeri üslerin bulunduğu Ukrayna, İsrail ve Tayvan gibi ülkelere yapılan yardımı dost ve rakiplerine önemli bir sinyal olarak görüyor. Biden, müttefiklerine ABD’nin yardımlarının geleceği sinyalini verirken rakiplerine ise ileriye dönük bir tür gözdağı veriyor. Rakiplerin ABD’ye hayati tehdit oluşturacak kapasitede olmaması, ABD’de iç politikada tartışmalara yol açıyor.. Bu tartışmalar, gaz gelecek yerden tavuğu esirgeyip esirgememe ekseninde değil, savurganlık olup olmadığı istikametinde ilerliyor.

Mustafa Yürekli / Haber7