ABD’nin muhafazakâr yayın organlarından Christian Science Monitor ilginç bir tespitte bulunmuş. Dün bazı Türk gazetelerinde tespitin geçtiği makale ile ilgili haberler vardı, belki görmüşsünüzdür. Şöyle demiş CSM: Ankara son dönemdeki arabuluculuk çabaları ve çok yönlü dış politikası ile adeta bir ‘light Osmanlı’ portresi çiziyor.

* * *

‘Light Osmanlı’ benzetmesi teğet geçilecek bir benzetme değil. ‘Öyle mi?’ ve ‘neden?’ diye durup düşünmemiz bu günü algılamamız açısından çok önemli. Bu yüzden bu kavram ile ne kastediliyor ve bunun ‘Türkiye’ ile arasında ne gibi farklar var sorularına cevap bulmak şart.

* * *

Sanırım cevabı bulmak için öncelikle ülkemizin nasıl bir güç olduğunda hemfikir olmamız gerek. Önde gelen Türkiye uzmanı Prof. William Hale dış politika önceliklerimiz ve dünya siyasetindeki ağırlığımızı anlatırken ‘middle power’ (orta güç) kavramını bize uygun bulur.

* * *

Middle Power (orta güç) güçsüzler ve süper güçler arasındaki kategori. Bu kategoriye giren ülkeler genellikle süper güçlerin bölgedeki çıkarlarını kullanarak ve kendi çıkarlarını güçlendirerek hareket ediyor ve kendilerine sınırları belli bir nüfuz alanı yaratıyorlar. İşte Hale’e göre Türkiye böyle bir güç.

* * *

Acaba son dönemdeki çabalar, İsrail-Suriye, Afganistan-Pakistan, ABD-İran arasındaki arabuluculuk çalışmaları ve hem Rusya’ya hem de ABD’ye yakın siyaset Türkiye’nin middle power’lıktan super-power’lığa evrilme çabaları mı? CSM’deki makalenin yaptığı ‘Light Osmanlı’ benzetmesi de bunun bir sonucu mu?

* * *

Sanırım bu sorulara cevap vermek için Türkiye’nin dünya siyasetindeki karar yetisine bakmak gerek. Bugün farklı coğrafyalara açılmak ve problemli alanlarda ‘avukatlığa’ soyunmak ülkemizin imajını tazelese de Türkiye, dünyanın karar merkezlerinden biri olmaktan tabii ki ve hâlâ uzak. (Bu iş öyle BM Güvenlik Konseyi üyeliği ya da AB adaylığı ile olacak kadar basit değil).

* * *

Özellikle son dönemde yoğunlaşan pro-aktif siyaset çabaları bizim yalnızca ‘middle power’ imajımızı tazeliyor. Öyle ‘dev bir güç’ olma yolunda ilerlediğimizi filan göstermiyor.

* * *

Osmanlı olabilmek için bırakın Ortadoğu’yu dünya siyasetinde ve ekonomisinde belirleyici olmak gerek. Bu yüzden ‘Light Osmanlı’ tanımı fazlasıyla ‘light’ olmuş. Sanırım CSM Ortadoğu’daki çabaları görüp kafasında bir Osmanlı hayali canlandırmış ancak gerçeğin hayale uymadığını görünce de başına bir ‘light’ eklemiş. Ama olmamış. Oryantalist gözlükler Batı basınını bir kez daha kör etmiş!

(*)  (Küçük Osmanlı)