İki kardeş ülke Türkiye ile Azerbaycan, attığı ortak adımlarla tarihi yeniden yazıyor. 

Birlikte, enerji ve savunma başta olmak üzere inşaattan sağlığa, turizmden teknolojiye, daha pek çok alanda dev işbirliklerine imzalar atılıyor. 

Önceki gün Zengilan’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birlikte kameralar karşısına geçen Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, "Ortak adımlarımız tarihte ebedi kalacak. Bu tarihi biz Türkiye ile birlikte yazıyoruz.” sözleri bu hakikatin dünyaya ilanıydı aslında… 

İki kardeş ülkenin bu adımlarını sığ politik gözlerin anlayabilmesi kolay değil. Onun için meselenin derinliğinde boğulup gidiyorlar. 

Son buluşmadan 4 ay kadar önce Şuşa'da imzalanan Şuşa Beyannamesi tarihi bir anlaşmaydı. Yapılan anlaşma Türkiye-Azerbaycan arasındaki ilişkilerde yeni bir aşama sayılmıştı. Ancak asıl adımların 10 yıllar öncesinde atıldığını da atlamamak gerek. 

Onun için geçmişte atılan adımları unutmadan bugün onların ne büyük birikimlere dönüşüverdiğini de hatırlatmakta fayda var.  

Bizler inanılmaz heyecanlar duyuyoruz. İki ülkenin her gün biraz daha kardeşlik bağıyla kenetlendiğini gören düşmanlarımıza ise öfkeden kudurmuşçasına tırnaklarını yemek düşüyor.

2008 YILINDA ATILAN ENERJİDE KARDEŞLİK ADIMI

Türkiye-Azerbaycan'ın bölgesel işbirlikleri fena halde birilerinin dengesini bozmaya yetiyor. Bozmaya da devam edecek. Işığımızı boğmaya niyetlenenlerin iklimimizi çevreleyen puslu havasını dağıtmaya devam edelim;  

Sadece Türkiye-Azerbaycan işbirliğiyle kurulan şirketlerden birinin Türkiye’deki faaliyetleri bile birlikte neleri başardığımızı gözler önüne sermek için yeterli. Anlatalım; 

Yıl 2008. Kardeş Azerbaycan’la önemli bir enerji anlaşmasının imzaları atılıyor. 

Petkim’in de özelleştirilmesiyle, mülkiyetinde bulunan 2860 dönümlük alan Star Rafineri adıyla kurulan şirkete tahsis ediliyor. 

Star Rafineri kim? Azerbaycan Devleti’nin petrol şirketi SOCAR’ın iştiraki olan SOCAR Türkiye adıyla yapılan stratejik yatırım… 

STRATEJİK YATIRIM...

Yürütülen yoğun fizibilite çalışmaları sonrası 2011 yılında temeli atılmaya başlanıyor. 2012 yılının sonlarına doğru Türkiye’nin ilk stratejik yatırım belgesini alıyor. Hem de ne stratejik. Stratejik kısmına sonra tekrar döneceğim. Önce tarihi serüvenin hikayesini tamamlayalım;

O tarihten 2018 yılına kadar süren yoğun çalışmalar sonunda İzmir Aliağa'da Türkiye'nin ilk ve tek entegre petrokimya tesisi olan Petkim'in yanında STAR Rafineri inşa ediliyor.

ERDOĞAN-ALİYEV GAYRETLERİYLE SOCAR'IN ENERJİSİ ANADOLU'YU ISITIYOR

Nihayet aynı yıl Star Rafineri’de ilk üretim faaliyetleri başlıyor. Türkiye’nin en büyük endüstriyel holdingi SOCAR Türkiye, Türkiye’nin tek petrokimya kompleksine sahip oluyor. Firma, rafineri, petrokimya, doğal gaz, enerji servis hizmetleri, lojistik ve telekomünikasyon gibi alanlarda da yatırımlar yürütüyor. 

10 yıllık hayalin gerçekleşmesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in inanılmaz gayretleri var. 

SOCAR’ın alevi enerjisiyle Anadolu’yu ısıtsın istiyorlar. Petkim’i STAR Rafineri’ye entegre ederek küresel bir enerji devine dönüşmesi arzu ediliyor. Ve başarılıyor. 

STRATEJİK ENERJİ HAM MADDELERİ TÜRKİYE'DE ÜRETİLİYOR

Türkiye ham madde olarak kullandığı ve geçmişte ithal etmek zorunda olduğu ürünleri artık içeride sıkıntısız bir şekilde üretebilir hale geliyor. 

STAR Rafinerinin girişimleriyle petrokimya sektörü için önemli ham maddeler olan nafta, ksilen ve reformat ile cari açığın önemli kalemlerini oluşturan dizel yakıt, jet yakıtı, LPG ve petrokok gibi petrol ürünlerinin üretimi artık Türkiye’de yapılıyor. Şirketin Türkiye'nin cari açığının azaltılmasına büyük katkıları var. 

STAR Rafineri, yıllık 10 milyon tonluk ham petrol işleme kapasitesiyle Türkiye'nin işlenmiş petrol ürünleri ihtiyacının neredeyse yüzde 25'ini karşılıyor. Ürünler dış piyasada da satışa sunuluyor. 

Türkiye’nin dünya markası Türk Hava Yolları’nın jet yakıtı ihtiyacının önemli bir bölümünün de üretimini de yine bu tesis sağlıyor. Bir taraftan da Anadolu’nun dört bir yanındaki uçuş terminallerine jet yakıtı ulaştırmak için büyük bir ulaşım ağı kurulma çalışmaları yürütülüyor. Ham petrol depolama kapasitesini artırmak için devam eden ilave yatırımlar da cabası...

İHRACATIN YILDIZLARI OLDULAR

Rakamlarla ilerleyelim; 

Star Rafineri 2020 yılını artıda kapatarak 10.5 milyon tonluk ham petrol işleme hedefinin üzerine çıkmıştı. 2021 sonunda bu hedefin de üstüne çıkılmaya çalışılıyor. 

Türkiye'de motorinin yüzde 40'ı ithal ediliyor. STAR Rafineri yıllık 4,8 milyon ton motorin üretimiyle ülkemizin toplam motorin ihtiyacının yüzde 20'sini tek başına karşılayabiliyor. 

SOCAR Türkiye’nin diğer iştiraki Petkim ise 2020 yılı İhracatın Yıldızları listesinde, kimya sektöründe birinci, tüm sektörler kategorisinde ise ikinci sıraya yerleşmiş durumda. 

Petkim, 2021’in 2. Çeyrek sonuçlarıyla ise tüm zamanların en iyi finansal performansına imza attı. Bu dönemde 1 milyar 325 milyon TL net kâr elde eden Petkim’de toplam ciro da 7 milyar 397 milyon TL’ye çıkarak her iki göstergede de şirket tarihinin en yüksek rakamlarına erişildi. Böylece şirketin ilk 6 aylık net kar rakamı da 2 milyar 216 milyon TL’ye ulaşmış oldu. 

Petkim'in üretilen hammaddeler; inşaat, tarım, otomotiv, elektrik, elektronik, ambalaj, ilaç, boya, deterjan, kozmetik gibi birçok sanayi alanında kullanılıyor. Kısa bir es verelim;  

Hatırlarsınız, Türkiye’nin dünya ihracatından aldığı pay ilk kez Temmuz ayında yüzde 1’in üzerine çıkmıştı. Rakam, 1980’de yüzde 0,14, 2000’de yüzde 0,43 idi… Türkiye’nin önemli bir başarısıydı… Bu başarımızda kardeş Azerbaycanımızın da payı var. 

SAVAŞ UÇAKLARIMIZIN JET YAKITI ARTIK TÜRKİYE'DE ÜRETİLİYOR

Meselenin stratejik ayağına geri dönersek; Türkiye’nin son 20 yılda atmış olduğu stratejik hamlelerden biri gerçekten. Çoğu büyük projede olduğu gibi bunda da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın büyük teşvikleri var. Şöyle ki; 

2010 öncesi dönemde Türkiye ciddi bir savaşa girmiş olsa jetlerini uçuracak yakıta ulaşmak için yabancı devletlerin insafına muhtaç durumdaydık. Çünkü Türkiye’de jet yakıtı üretmenin imkanı yoktu. 

Türkiye 2019 yılından beri kendi jet yakıtını üreten ülke durumunda... Türk savaş uçaklarının yakıt ihtiyacının tamamını karşılayan STAR Rafineri, ülkemizin yıllık jet yakıtı ihtiyacının yüzde 25’inden fazlasını tek başına karşılayabiliyor. 

Salgının vurduğu Avrupa enerji buhranları yaşarken bu adımların her birinin önemi daha da iyi anlaşılıyor. Pandemi sürecinde ülkelerin kendi içine kapanması nedeniyle dünyanın dört bir yanında pek çok sanayici ham madde tedarikinde zorlanırken Türkiye’de tedarik sıkıntısı yaşamıyor. Bugün Avrupa, doğalgazsız kışı nasıl geçireceğinin kaygısını yaşarken Türkiye’nin böyle bir sıkıntısı yok. 

Yine Azerbaycan’dan Anadolu’ya uzanan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı TANAP’tan sağlanan gaz akışının önemi vurgulanıyor. 

Türkiye’nin bu zorlu dönemde ihtiyacı olan enerjinin tedarik zincirinde kırılmalar yaşanmamışsa geçmişte atılan bu adımların büyük katkısı var.  

Dün içimizin yağlarını eriten aleme ibret bir gelişmeyi hatırlatarak final yapalım; 

Kanadalı Telemus Systems diye bir şirket vardı. Türkiye’nin insansız hava araçlarına monte edilen bazı parçaları tedarik ettiğimiz firma… Artık yok. Kanada hükumetinin Türkiye'ye uyguladığı silah ambargosu sonrası TUSAŞ’tan sipariş alamayan şirket, 2021’de hiç gelir sağlayamayarak iflas bayrağını çekti. 

Şirketin ana müşterisi zaten TUSAŞ idi. Ambargo sonrası ASELSAN tarafından geliştirilen ve insansız hava araçlarına entegre edilebilen elektro-optik keşif, gözetleme ve hedefleme sistemi CATS sayesinde bu alanda dışa bağımlılık sonlandırılmıştı. 

Biz yükseliyoruz, onlar batıyor. Ülkemizi her alanda dışa bağımlılıktan kurtarmak için mücadele verenlere selam olsun!

Osman Ateşli – Haber7 

osman.atesli@haber7.com 

Twitter: @oatesli