Yandaki haber, medya okuryazarlığı kavramının ülkemizdeki emekleme dönemine ait. O yıllarda medya okuryazarlığı becerisinin neden gerekli olduğuna ilişkin tartışmalara, çocukların gerçekle kurguyu nasıl ayırt edebileceğine dair bolca malzeme sunmuştu.

Aşağıdaki başlıklar ise günümüzden ve internet haber siteleri üzerinden yapılan kısa bir araştırmanın ürünü. Bu konudaki haberlerin tamamını yansıtmıyor elbette. Amacı korkunun çekiciliğinden yararlanmak değil. Sadece dijital ebeveynliğin önemine dikkat çekmek. Anne-babalık eskisi kadar kolay değil çünkü. Gittikçe de zorlaşıyor. Biz bu tehlikeli ortamları yaratıp onlardan para kazananlara karışamıyoruz. Ancak onlar “ürettikleri çöplük, foseptik ve sair kötülüklere karşı çocuklarımızı koruma sorumluluğunun bize ait olduğunu” rahatlıkla söylüyor veya söyletiyorlar. Maalesef, bu yazıda olduğu gibi, biz de buna aracılık ediyoruz!

TikTok can aldı! İzmir'de 10 yaşındaki Mert'in feci ölümü!

Yine Bir TikTok Videosu Can Aldı: Video İçin 30 Metre Yükseklikten Atlayan Genç Atladığı Sudan Çıkamadı!

Tehlikeli TikTok trendi bir can daha aldı! Aileler isyan etti: Lütfen çocuklarınızı uyarın
Son dakika: TikTok can aldı! Gençler bağımlılıktan nasıl korunabilir?

Sosyal medya sebebiyle intihar eden gencin ailesi dava açtı!

Sosyal medyada paylaştığı fotoğraf yüzünden öldürüldü!

İşte genç Efe’yi adım adım intihara sürükleyen sebepler!

İşte çocukları mahveden 10 oyun!

Tehlikeli dijital oyunlar, uyuşturucu kadar zararlı!

Bilgisayar oyunu oğlumu hayattan kopardı!

Video oyunları: Yeni neslin saatli bombası!

Kırmızıçizgiyi geçmenin 4 işareti! Bu belirtiler varsa oyun bağımlısı ve 3 ay yasak!
Roblox'ta rastlanan cinsel içerik çocuklar açısından kaygı yaratıyor!
Anne-babalar dikkat! Dijital oyunlardaki tehlike sanılandan daha büyük!
Mavi Balina bir ölümün daha şüphelisi! Çocuklara virüslü linkle ulaşıyorlar! Mavi Balina bir oyun değil intihar tuzağıdır!

***

Dijital ebeveyn, temel düzeyde dijital araçlara hâkim, dijital ortamlardaki olanakların farkında olan ve çocuğunu bu ortamlardaki risklere karşı koruyabilen, kişi haklarına gerçek hayatta saygı duyulması gerektiği gibi sanal ortamda da aynı şekilde davranılması gerektiğini çocuğuna aşılayan ve teknolojik gelişmelere kendini kapatmayan birey olarak tanımlanıyor. 

Bu tanım, çocukları ve gençleri dijital dünyada tamamen özgür bırakmak ya da tamamen kısıtlamak anlamına gelmiyor. Daha çok onlara rehberlik etmenin, yol göstermenin izlerini taşımakta. Bunun için önce kendimizi bu alanda geliştirmemiz, en az çocuğumuza yardımcı olacak ve yol gösterecek kadar dijital beceriye sahip olmamız gerekiyor. Dijital okuryazar olmadan çocuğumuza dijital becerileri kazandıramayız. 

Ayrıca birer dijital ebeveyn olarak her şeyden önce internetin gerektirdiği diğer sorumluluk alanlarının hepsinde temel düzeyde farkındalığa sahip olmalı ve bu bilinçle kendi çocuklarımızı dijital ortamlarda korumalı, doğru yönlendirmeliyiz. Nasıl ki çocuklarımızı toplumun bir parçası olacak şekilde bilinçli ve sorumlu bireyler olarak yetiştirmek bizlerin sorumluluğunda ise bu yeni ağ toplumu için onları bilinçli ve sorumlu bireyler olarak yetiştirmek de biz dijital ebeveynlerin sorumluluğudur.

Bilinçli bir dijital ebeveyn olarak neler yapmalıyım?

• En az çocuğunuzu koruyacak kadar internet kullanmayı öğrenin.

• Teknoloji kullanımının olumlu ve olumsuz yanları hakkında bilgi sahibi olun ve bu konularda çocuğunuzda farkındalık oluşturun.

• Çocuğunuzun bilgisayar, cep telefonu, tablet gibi dijital cihazları kullanım kurallarını ve sürelerini onunla birlikte belirleyin.

• Dijital cihazların ve internetin kullanımına ilişkin onaylamadığınız davranışları, nedenleriyle birlikte çocuğunuza açıklayın.

• Çocuğunuzun çevrim içi faaliyetlerini kontrol edin, ne yaptığı ve neden yaptığı konusunda onunla sohbet edin.

• Çocuğunuzun ziyaret ettiği siteler ve oynadığı oyunlar hakkında bilgi edinin. Bunu suçlayıcı bir tavırla değil, keşfetmeye ve öğrenmeye çalışan bir arkadaşıymış gibi yapın.
• Çocuğunuzun ziyaret ettiği siteleri siz de ziyaret edin.

• Çevrim içi ortamlarda kimlerle görüştüğünü ve arkadaşlık ettiğini öğrenin.
• Dijital oyunlarda, sosyal medyada ya da diğer çevrim içi ortamlarda kendisine ve ailenize ait isim, adres, okul adı, telefon numarası, kredi kartı numarası gibi bilgileri paylaşmamasını söyleyin.

• Dijital oyunlarda, sosyal medyada ya da diğer çevrim içi ortamlarda kendisinin ve ailenizin fotoğraf ve video görüntülerini paylaşmaması gerektiğini ona anlatın.
• Çocuğunuzun, sosyal medya kullanıyorsa, profilinde hangi bilgileri paylaştığını kontrol edin.

• Sosyal medya platformlarındaki gizlilik ayarlarını siz yapın. Profilini ve paylaşımlarını sadece tanıdığı kişilerin görebileceği şekilde ayarlayın.
• Sosyal medyada çocuğunuzla birbirinizi takip edin.
• Sosyal medyada tanımadığı kişilerin arkadaşlık istediğini kabul etmemesi gerektiğini ifade edin.

• Çocuğunuzun çevrim içi ortamlarda kullandığı şifreleri sizinle paylaşmasını sağlayın.
• Şifrelerini sizin dışınızda kimseyle paylaşmaması gerektiğini ona anlatın.

• Çocuğunuzu ve ailenizi kumar, intihara yönlendirme, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu, sağlık için tehlikeli madde, fuhuş, müstehcenlik, ırkçılık, terör, şiddet gibi içeriklerden, zararlı yazılımlardan ve dolandırıcılık sitelerinden korumak için güvenli internet kullanın.

• Çocuğunuzun kullandığı cihazlara ebeveyn kontrol programı kurun. Bu tür programlar çocuğun cihaz kullanım süresini, etkinliklerini ve uygulamalarını denetlemenize olanak tanır, çocuğunuzun nerede olduğuna dair konum bilgisi sağlar.

• Gerçek hayatta olduğu gibi çevrim içi hayatta onu rahatsız eden, üzen kişileri, yaşadığı olumsuzlukları da sizinle rahatlıkla paylaşabileceği ve yardım alabileceği konusunda ona güven verin.

• Çocuğunuzun internet dışında sizinle ve arkadaşlarıyla zaman geçirmesine ve sosyal aktivitelere katılmasına imkân tanıyın.

• Çocuğunuzun bilgilerini, fotoğraflarını ve video görüntülerini paylaşırken onun mahremiyet ve kendi kaderini tayin hakkına saygı gösterin.

Sağlıcakla kalın,

Prof. Dr. Hakan Aydın / Haber7