Türkiye askerî vesayeti bitiriyor mu?

     Türkiye Cumhuriyeti, zamanın koşullarının gereği olarak, bir Osmanlı generali olan Mustafa Kemal tarafından kurulduktan sonra sürekli olarak bir askerî vesayet rejimi altında yönetilmiştir… 29 Temmuz 2011 tarihi, Türkiye’de askerî vesayetin sonu, demokratik siyasî rejimin ise yerleşmeye başladığının işareti olarak görülebilir mi? Bilindiği gibi,  29 Temmuzda Genel Kurmay Başkanı ve üç kuvvet komutanı, siyasî iradeye karşı bir kararlılık gösterisi ya da bir tepki anlamında,  topluca emekliliklerini istemişlerdi.

      Yeni bir durum

      Şüphesiz bu, Türkiye’de askerlerin geleneksel davranış biçimi itibariyle, yeni bir durumdur. Askerin darbe yapmasına alışkın olunan bir ülkede, o cenahtan “biz çekip gidiyoruz” anlamında bir davranış, çok farklı yorumlara zemin teşkil edebilir. Her şeyden önce, burada hükümete bir tavır koyma istenci ve amacı vardır. Muhtemelen, Ergenekon tutuklusu subayların serbest bırakılıp terfi ettirilmesi talebini güçlendirici bir yaptırım unsuru olarak düşünülmüştür toplu istifalar, pardon, emeklilik istekleri. Bu emekliye ayrılış tarzı, toplumda, gerçek niyete uygun olarak, istifa şeklinde anlaşılmıştır. Doğrudur. Ama hukuken öyle değil.   İstifa, ilgili kişiler için gelir kaybı ve hatta (toplu istifa olacağı için)  suç sayılacağından, emeklilik yoluna gidilmiştir. Kendi geleceğini düşünmüştür asker.

     Eğer amaç darbe sanıklarının serbest bırakılıp terfi ettirilmesi idiyse, bu hedefe böyle bir istifa blöfüyle ulaşmak hiç kimseye yakışmazdı. Bundan, siyasî irade kadar, hukuk ve demokrasi de yara alırdı. Zaten istifa blöfü tutmamış, komutanlar da istifa etmek yerine, emekliliği tercih etmişlerdir. Kendileri açısından bir geri adım sayılır bu. Asker kararlılığı değil.

   Gerçi bu durum, nereden ve nasıl baktığınıza bağlı olarak, farklılık arzeder. Örneğin bir Alman yazar, Türkiye’deki generallerin söz konusu tutumunu 1933-1939 dönemindeki Alman generallerin Hitler’e destek veren tutumuyla karşılaştırarak, övmektedir. Çünkü bu yazar, Başbakan Erdoğan’ın “çılgın” bir gidişatla “modern Türkiye’yi tahrip etme yolunda” olduğunu düşünmekte, bu yolda  “ona eşlik etmeyen” generallere övgüler yağdırmaktadır. Türkiye’de de buna benzer görüşler çoktur. Buna karşılık, Batılı birçok yorumcu, askerlerin ayrılışını Türkiye’de demokratik kuralların yerleşmesi olarak değerlendirmiştir.

      Her ne olursa olsun, sözünü ettiğimiz ilişkiler düzeninde Türkiye’nin geleceği bakımından bazı taşların yerinden oynadığı görülmektedir. Askerî vesayet rejiminin istenmediğini de, en son 12 Haziran 2011 seçimiyle, halk açıkça ifade etmiştir.

     Sistem muhalifi olmak ve dönüşüm

     Esasen, bunun başlangıcı 2002 yılıdır. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin hükümeti devralmasıyla başlayan bu süreçte askerî kanattan muhtelif devirme planlarının deşifre edilmesi ve başarısızlıkla sonuçlanması, Türkiye’de antidemokratik düzenin de temellerini sarsmıştır. Burada, İslâmî duyarlılığın, kimilerine göre İslâmcılığın, kimlik tanımlayıcı bir değer olarak kabul edildiği bir siyasî partinin iktidara gelmiş olması, söz konusu askerî-sivil otorite çatışmasında belirleyici bir etken olmuştur.

      Bu aynen, vücudun zindeliği ve serbest radikallere karşı bağışıklık kazanması için dengeli beslenme ve idmanın, hatta savunma sporlarının gerekliliği gibidir. AK Parti, bir yabancı unsur olarak, sisteme dışarıdan giren tehlikeli bir ajan gibi görüldüğünden, halk iradesiyle gelse bile, onun birtakım oyun senaryolarıyla alaşağı edilmesi gerektiğine inanılmıştır. “Ay ışığı”, “balyoz” operasyonlarıyla gerçekleştirilecekti belki de bu. 

     Sistemle uyumlu bir iktidar olsaydı, böylesi planlar da gereksiz olacaktı. Siyasetçi de, asker de, hatta halk da alışılagelmiş düzende gelenekselleşmiş rollerini oynamaya devam edecekti. Hiç kimse önlem almayı aklına getirmeyecek, bir risk üstlenmeyecekti. Sorumluluk da.

     AK Parti, sisteme muhalif bir çevreden gelmesi ve kendisine yönelik algılamalar itibariyle, bu dönüşümde yadsınılmayacak bir rol oynamaktadır. Bu da ona sorumluluk yüklüyor. Hem demokrasinin ve hukukun üstünlüğünün teşvik ve destek görmesi, hem de (eşzamanlı olarak) devletin zafiyetine ve ülkede sosyal/siyasal kırılmalara yol açacak gelişmelere fırsat verilmemesi gerekiyor.

Prof. Dr. İbrahim S. Canbolat - Haber 7
icanbol@hotmail.com