Sabahattin Ali kimdir? Hayat hikayesi ve eserleri...

Türk edebiyatının en önemli yazarlarından olan Sabahattin Ali kitaplarında kullandığı betimlemeler ve üslupla okuyucuya duygusal bir derinlik katarak gerçek dünyadan alıp kitabın yoğunluğuna çekmektedir. Peki eserlerinde kullandığı kendine has üslubuyla okuyucuların kalbine dokunan yazarımız kimdir, hayatı, edebi kişiliği ve eserleri nelerdir? 

Çocukluğundan başlayan sıkıntılar ve peşini bir türlü bırakmayan aksiliklerle dolu hayatı henüz 41 yaşındayken bir suikast sonucu sonlandırılır. Onun ardından bize kalansa romanları, öyküleri ve şiirleridir…

SABAHATTİN ALİ KİMDİR?

25 Şubat 1907’de Edirne’de dünyaya geldi, annesi Hüsniye Hanım, babası Selahattin Beydir. 

Babası orduda görevli olduğundan Çanakkale Savaşı sırasında babası Çanakkale Cephesine komutan olarak atanır ve ailece taşındıkları Çanakkale’de düzenlerini kurarlar fakat anne Hüsniye Hanım, çocuklarına her an bir şey olma korkusuyla yaşadığı buhran iki kez intihar etme girişimine neden olur.  Annesinin intihar girişimlerine şahit olan çocuk yaştaki Sabahattin Ali bu olaylardan çok etkilenecektir. 

Ailenin savaş ortamından daha fazla etkilenmesini istemeyen baba Selahattin Bey, eşi ve 2 çocuğunu Hüsniye Hanımın babasının yaşadığı Çivril’e gönderecektir. 

Çanakkale Savaşı ardından gerek eşinin rahatsızlığı gerek annelerinin rahatsızlığından etkilenen çocuklarının yeni maceraya sürüklemek istememesi Selahattin Bey’i istifaya sevk edecektir. Askerlikten istifa ettikten sonra İzmir’e yerleşen aile burada sakin bir hayat süreceği düşüncesindedir. Elinde olan birikimiyle yeni bir iş kurup tutunmaya çalışırlar. Fakat burada da ailenin peşini aksilikler bırakmaz. İzmir Yunanlılar tarafından işgal edilir. Çaresizce Edremit’e taşınmak zorunda kaldılar. 

Ailenin Edremite taşındığı yıllarda Sabahattin Ali’nin okul hayatı başlar. İlkokulu edremit’te bitirdikten sonra lise eğitimi için Galatasaray Lisesine kayıt olur fakat o dönemde yaşanan rejim değişiklikleri eğitim sistemini de etkilediğinden Balıkesir’e dönerek Darü’l Muallim okuluna gider. İlk öyküsü Horoz Mehmet’i ve ilk şiirlerini bu dönemde yazdı. 1925’e kadar yazıları okul dergisi ve Yeni Yol Dergisinde yayınlandı. Okul arkadaşlarınca okumayı yazmayı seven aynı zamanda içine kapanık biri olarak tarif edilir. 

Lise son sınıftayken İstanbul Erkek Öğretmen Lisesine devam etti, buradan mezun olduktan sonra 1927 senesinde Yozgat Cumhuriyet İlkokuluna öğretmen olarak atandı.

1 yıl kaldığı Yozgat’tan tahinini istemek için Ankara’ya gitti. Konuştuğu kişilerin tavsiyesi üzerine eğitim için Avrupa’ya gitmeye karar verdi. Tesadüfen karşısına çıkan bu fırsatı değerlendirerek Avrupa Burs imtihanından başarılı sonuç elde etti.

Almanya’ya gönderilen Sabahattin Ali lisan öğrenmek için çok disiplinli çalıştıysa da burada da aksilikler peşini bırakmadı. İlk senesini tamamladıktan sonra ikinci yıl Alman öğrencilere komünizm propagandası yaptığı savıyla Türkiye’ye gönderildi. 

1930’da Almanya’dan dönen Sabahattin Ali Almanca yeterlilik sınavına girdi ve Aydın Ortaokulunda Almanca öğretmenliğine başladı. Öğretmenliğe başlamasıyla hakkında komünizm propagandası yapıldığı iddia edilerek buradan da atıldı.

YASAKLI YILLAR VE HAPİS SÜRECİ

Sabahattin Ali nasıl bir yaşam sürmüş olursa olsun hiçbir kuruma veya parti bağlı kalmamıştır. Aklına yatan işleri yaparak yoluna devam etmiştir. Her ne kadar bu düşünceye sahip olursa olsun bu durum başını belaya sokmasına engel olmamıştır. 
1932’de okuduğu bir şiir onu ‘Atatürk ve İnönü’yü’ eleştirdiği düşüncesiyle hapse girmesine neden olmuştur.

11 ay hapis yattıktan sonra 1933 yılında kanunlar gereği memuriyetten atıldı. Memuriyete dönmek için çok uğraşmış olsa da düşüncelerini değiştirmediği sürece görevine geçirilmesi mümkün değildi. 

Sabahattin Ali’yi yeniden memuriyete getiren isim Atatürk idi. Atatürk’ün izniyle 1934’de Bakanlık Neşriyat Müdürlüğünde görev aldı. 

Yazdığı yazılarla başı bir türlü dertten kurtulmaya Sabahattin Ali 1944 yılında Marko Paşa, Malum Paşa, Ali Baba gibi dergilerde yazarak siyasi eleştirilerde bulundu. Yazıların neticesi çabucak geldi ve 1947’de yılında yeniden hapse atıldı.

Türkiye’de yaşamının mümkün olmadığını gören yazar çareyi Avrupa’ya gitmekte buldu fakat kendisine pasaport verilmiyordu. Kaçak yollarla Edirne üzerinden Avrupa’ya kaçmayı planlıyordu.

Tanıştığı Ali Ertekin ile birlikte Edirne’ye doğru yola çıktılar. Ali Ertekin, Sabahattin Ali’yi Kırklareli’ye geldiklerinde kafasına vurduğu odun darbesiyle öldürmüştür. 

Ali Ertekin verdiği ifade de Sabahattin Ali’nin yol boyunca kitap okuduğunu söylemektedir. Kısacık ömrünün okumak yazmakla geçiren yazar yine kitaplarıyla ömrünü sonlandırmıştır. 

Ardında bıraktı eşi Aliye ve kızı Filiz Sabahattin’in öldürüldüğüne hiç inanmamışlardır.

ESERLERİ

- Değirmen
- Kağnı
- Ses
- Yeni Dünya
- Sırça Köşk
- Kuyucaklı Yusuf
- İçimizdeki Şeytan
- Kürk Mantolu Madonna
- Hep Genç Kalacağım
- Canım Aliye, Ruhum Filiz
- Çakıcı’nın İlk Kurşunu
- Marko Paşa Yazıları ve Ötekiler 

SABAHATTİN ALİ’NİN ŞİİRİ OLAN ŞARKILAR

- Geçmiyor Günler ‘Ahmet Kaya’
- Dağlar ‘Sezen Aksu’
- Leylim Ley ‘Zülfü Livaneli’
- Göklerde Kartal Gibiydim ‘Volkan Konak’
- Ben Sana Vurgunum ‘Nükhet Duru’
- Çocuklar Gibi ‘Sezen Aksu’
- Aldırma Gönül ‘Edip Akbayram’
- Dağlar ‘Sezen Aksu’
- Melankoli ‘Nükhet Duru’
- Kara Yazı ‘Ahmet Kaya’
- Bir Yürek Kaldı Avcumda ‘Grup Çağrı’