Rıfat Ilgaz kimdir? Hababam Sınıfı'nın yazarı Rıfat Ilgaz biyografisi ve eserleri...

Hababam Sınıfı’nın yazarı, öykücü, romancı, şair ve öğretmen olan Rıfat Ilgaz yazarlığa başladığı günlerden ölümüne kadar yasaklar ve baskılar altında sanatına hayat vermeye çalıştı. Yazdığı çocuk kitapları dahi sorgulandı, toplatıldı. O dönemlerde yasaklanan ‘Karartma Geceleri’ eseri yıllar sonra MEB’in 100 Temel Eser listesine girdi. 

HAYATI

Kimliğinde yazılan tarihe göre 7 Mayıs 1911 yılında doğdu fakat annesi Fatma Hanım 7. ve en küçük çocuğu Rıfat’ın doğumunda derin bir kar yağışının olduğunu söyler. Çocukluğu Kastamonu Cide semtinde geçmiştir. Babasının ölümünden sonra Muallim Mektebine başlayan yazar 1930 yılında mezun olduktan sonra Bolu’ya atanarak 6 yıl öğretmenlik yaptı. 1936’da Gazi Eğitim Enstitüsü’nü kazanıp Ankara’ya gitti. Burada 2 yıl Edebiyat eğitimi aldıktan sonra Adapazarı’na atandı.

Vereme yakalanıp zor günler geçiren Ilgaz Adapazarında hiç ders vermeden tedavisi için tayinini İstanbul’a istedi. 

İstanbul’a geldiği sırada öğretmenlik yaparken 1940 yılında Edebiyat Fakültesinde Felsefe bölümüne başladı. Şiir yazmaya lise yıllarında başlayan yazar dönemin en önemli dergilerinden olan Varlık ve Çığır Dergilerinde şiirler yayınlamaya başladı.

Toplumcu gerçekçi edebiyat anlayışıyla halkın ve köylünün sorunlarına ironik bir üslupla değinen yazar hümanist yaklaşımlarıyla eserler icra etmiştir. 

Gerçekleri kaçınmadan yazan sanatçının ilk şiir kitabı ‘Yarenlik’ 1943 yılında yayınlandı. Şiirlerine olan ilginin artmasıyla adından söz ettiren sanatçı nihayetinde siyasilerin dikkatini çekmeyi başardı. İkinci kitabı olan ‘Sınıf’ 1944 yılında çıkınca yasaklandı ve toplatıldı. Hakkında yakalama kararı çıkarıldı. 6 ay hapis yattıktan sonra cezaevinden çıkarıldı ve öğretmenlikten men edildi.

Sabahattin Ali ve Aziz Nesin’le birlikte Marko Paşa Dergisini 1946 yılında çıkarttılar. Dergide toplumsal konulara değinerek siyasilere yapılan eleştirilerden kaynaklı olarak kapatılarak yazarları hakkında yakalama kararı alındı. Hal böyle olunca yazamaktan vazgeçmeyen sanatçılar kendilerine verdikleri değişik mahlaslarla ve dergilerinin ismini Marko Paşa, Merhum Paşa, Malum Paşa isimleriyle değiştirerek yayın hayatına devam ettiler.

HABABAM SINIFI

Hababam Sınıfını Dolmuş Dergisinde bölümler halinde yayımlamaya başladığında okuyucudan ciddi bir ilgi gördü. İlginin üzerine parça parça hikayeler şeklinde yazmaya devam etmiştir. Dergide yayınlanan öyküler 1957 yılında roman haline getirildi.

1966 yılında sanatçı tarafından tiyatro haline getirilen eser Ulvi Uraz Tiyatro Topluluğu tarafından Beyoğlu Küçük Sahnede oynanmaya başladı ve çok yoğun bir ilgi gördü. 
1975’de Ertem Eğilmez’in yönetmenliğinde beyaz perdeye aktarıldı. Türk Sinema tarihinin en çok sevilen ve izlenen filmi olma özelliğini günümüzde de sürdürmektedir. 

Rıfat Ilgaz’ın Hababam Sınıfı için söyledikleri:

Aslında bu olaylar Kastamonu Lisesi’nde ve Kastamonu Muallim Mektebi’nde başımdan geçen, çevremde cereyan eden gerçek olaylardı. Ben onları biraz süsledim o kadar… Romanda İnek Şaban, Güdük Necmi, Kalem Şakir, Sidikli Turan, Erkek Sevim vb. tipler gerçek hayatta aynen yaşamıştır. Kel Mahmut öğretmenimizdi. Gerçek adını tabii değiştirdim. İnek Şaban’ın asıl ismi Ahmet’tir, hayattadır ve Safranbolu’da yaşıyor. Hababam Sınıfı 73 öyküden oluşmuş bir romandır. Yazdıkça gelişmiştir, güzelleşmiştir.

“Hababam Sınıfı bir eğitim yergisidir. Mizah beyazdır, olumludur. Mizahta gülme ana öğe değildir. İsteyen ağlar, isteyen güler. Ben yergi yapıyorum, komedi bile düşünmüyorum. Hababam Sınıfı’nda üç şeyin yergisi yapışmıştır: 

Kopyanın, ezberin, uydurma saygının… Benim mizahım düşündürmeye dayanır. Hababam Sınıfı’nda bize yakışmayan eğitimsel şeylerin yergisini yapıyorum.”

VEFATI

1974 yılında emekli olduktan sonra doğduğu şehre Kastamonu’ya yerleşen sanatçı burada eserler vermeye devam etti. 1981’de 70 yaşında Yıldız Karayel kitabını yazarken tutuklandı. Hastalığını kanıtlayarak bir süre sonra serbest bırakıldı. Hapishaneden çıktıktan sonra oğluyla birlikte Çınar Yayınlarını kurdu.

Hayatı boyunca baskı ve yasaklara karşı gelerek sanatını icra eden sanatçı 7 Temmuz 1993 yılında vefat etti. Ondan geriye sayısız eser ve yıllardır her kuşağın severek izlediği Hababam Sınıfı kaldı. 

ESERLERİ

-Şiir

Yarenlik (1943)
Sınıf (1944)
Yaşadıkça (1947)
Devam (1953).
Üsküdarda Sabah Oldu (1954)
Soluk Soluğa (1962)
Karakılçık (1969)
Uzak Değil (1971)
Güvercinim Uyur mu (1974)
Kulağımız Kirişte (1983)
Ocak Katırı Alagöz (1987)
Çocuk Bahçesi (1995)
Bütün Şiirleri (1983)
Bütün Şiirleri: (1927-1991)

-Roman

Hababam Sınıfı (1957)
Pijamalılar (Bizim Koğuş) (1959)
Karadenizin Kıyıcığında (1969)
Halime Kaptan (1972)
Meşrutiyet Kıraathanesi(1974)
Karartma Geceleri (1974)
Sarı Yazma (1976)
Yıldız Karayel (1981)
Apartıman Çocukları (1984)
Hoca Nasrettin ve Çömezleri (1984)
Hababam Sınıfı İcraatın İçinde (1987)

-Çocuk Kitabı

Bacaksız Kamyon Sürücüsü
Bacaksız Okulda
Bacaksız Paralı Atlet
Bacaksız Tatil Köyünde
Bacaksız Sigara Kaçakçısı
Öksüz Civciv
Küçük Çekmece Okyanusu