"Bilişim teknolojisinde dünya tarihinin en büyük kesintisini yaşadık." Microsoft yetkilisi Troy Hunt'a ait bu açıklama.

Cuma günü, etkisini tüm dünyada gösteren sıradışı bir gelişmeye şahit olduk. Hunt'ın dediği gibi tarihin en büyük bilişim krizi yaşandı. Bilgisayarlar "mavi ekran" adıyla bilinen kurtarma ekranında takılı kaldı. Windows yüklenemedi.

Hata CrowdStrike isimli siber güvenlik sisteminin yeni sensör güncellemesinden kaynaklanıyordu. Ancak hata öylesine etkiliydi ki, ulaşımdan finansa, medyadan sağlığa neredeyse tüm sektörlerde çöküntüye sebep oldu. Çünkü dünya artık çevrimdışıydı..
En bariz sıkıntı havalimanlarında meydana geldi. Uçuşlar durduruldu. Bilet kontrolleri yapılamadı. Hindistan'da biniş kartları el yazısıyla yolculara teslim edildi. Başka noktalarda uçuş bilgilerinin kalemlerle tahtalara yazıldığını gördük.

Amerika'da hastaneler sadece acil ameliyatları gerçekleştirdi. İngiltere'de doktorlar hasta kayıtlarına erişemedi, hastalar randevu alamadı. İngiliz ve Fransız televizyonlarında ekran siyaha düştü. Birkaç saat yayın yapılamadı. Görüntü geldiğinde ise kısıtlı imkanlarla yayınların gerçekleştiğine şahit olduk.

Londra Menkul Kıymetler Borsası işlem yapamadı. İsrail Merkez Bankası devredışı kaldı. ATM'ler çalışmadı, nakit ve transfer krizi yaşandı. Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa, Avustralya ve Hindistan gibi dünyanın farklı coğrafyalarında hissedildi kriz.

RUSYA VE ÇİN ÖNLEM ALMIŞTI!

Saatler içerisinde sorun tespit edildi, düzeltme sağlandı. Fakat yaşananlar siber ağlarla çevrelenmiş dünyamızın tekelleşmiş yazılım şirketlerine ne denli muhtaç olduğunu gözler önüne serdi.

ABD'nin küresel rekabete tutuştuğu iki ülke Rusya ve Çin.. Her ikisi de 2019 yılında yerli yazılım hamlesine imza attı. Rusya Devlet Başkanı Putin tarafından imzalanan yasayla teknolojik cihazlarda yerli yazılım kullanılması zorunlu hale getirdi. Rus yazılımına sahip olmayan akıllı telefon ve bilgisayarların satışının yasaklanmasına yönelik yasa onaylandı. Yasa 1 Temmuz 2020'de yürürlüğe girdi.

Nitekim, Microsoft fiyaskosunun ilk saatlerinde de Rusya'dan gelen ilk yorum yerli yazılımın önemine ilişkindi. Rusya Dijital Kalkınma Bakanlığı, "Microsoft ile ilgili gelişmeler, kritik altyapı tesislerinde yabancı yazılımlar yerine yerli yazılım kullanılmasının önemini gösteriyor" açıklamasında bulundu. Havalimanlarında ya da bankacılık faaliyetlerinde herhangi bir aksama olmadığı vurgulandı.

Çin'de de benzer durum söz konusu. 2019 yılında devlet ve kamu kuruluşlarında yabancı teknolojik donanım ve yazılım kullanımı yasaklandı. Kurum ve kuruluşlara 3 yıl hak tanındı. Hayata geçirilen bu uygulama Microsoft, HP ve Dell gibi çok uluslu Amerikan kuruluşlarına büyük darbe anlamı taşıyordu. Trump'ın başkanlık dönemine denk gelen süreçte ABD ile Çin arasında ticaret savaşının kızıştığını, Amerikan şirketlerinin Beyaz Saray tarafından Çinli teknoloji devi Huawei ile iş yapmasını yasakladığını hatta Huawei'ye ciddi yaptırımlar getirildiğini de hatırlatmakta fayda var.

SİBER SALDIRI İHTİMALİ VAR MI?

3. Dünya Savaşı söylemlerinin -endişe içerisinde de olsa- sıklıkla dillendirildiği günlerdeyiz. 21. yüzyılda elbette siber mücadele de söz konusu savaş senaryolarının en etkili safhalarından biri. Hem krizin ana merkezi Amerika'dan hem de dünyanın diğer bölgelerinden yaşananların siber saldırı olmadığına dair peş peşe açıklamalar geldi. Ancak Microsoft gibi dev bir şirketin siber saldırıya uğrama ihtimali düşük de olsa mevcut. Üstelik bizleri hayata bağlayan ve online yapan kabloların, okyanuslar altında provokasyona müsait bir durumda olduğunu hatırlatmakta fayda var.
Belki bugünlerde gerçekleşen hadiseyi "siber saldırı" başlığında değerlendirmek fazlasıyla komplo teorisyenliği olacak. Ancak net bir durum var ki ortada, yarın doğu ile batı arasında olası bir savaş durumunda siber muharebenin kazananı savaşın kazananı olacak.

TÜRKİYE'NİN MİLLİ TEKNOLOJİ HAMLESİNİN ÖNEMİ

Bir tuşla neredeyse tüm sektörlerin devre dışı kalabileceği bu sistemde var olabilmenin yolu yerli ve milli yazılımlardan geçiyor şüphesiz. Türkiye'ye yönelik yaptırımlar savunma sanayiinde ciddi mesafe katedilmesini sağlamıştı. Artık yazılan kodlar mermi ile eş değer. Türkiye son 10 yılda yüzde 90 olan yabancı menşeli yazılımların oranını yüzde 60'a çekti. Bu bağlamda bir irade konuldu ortaya ve yerlileştirme çalışmaları sürüyor. Ancak Microsoft örneğini göz önüne alarak, çalışmalara hız verilmesi, tam bağımsızlık yolunda yerli savunmanın yanına yerli yazılımın da eklenmesi şart.

Akif Küçükal / Haber7