Irak'ın bu hale gelmesinin tek sebebi ABD

Emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol, Irak'ın bugün geldiği noktayı, Amerikan müdahalesi sonrası yapılan bazı hatalara bağlıyor. Yeni Şafak'tan Nil Gülsüm'e konuşan Çelikkol Irak'taki siyasi yapının ve güvenlik alt yapısının tamamen ortadan kaldırıldığını belirtti ve milli bir ordudan bahsetmenin çok zor olduğunu ifade etti.

Musul'un IŞİD tarafından ele geçirilmesi ve konsolosluğa saldırıyı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bütün bu olayların temelinde maalesef 2003'ten sonra Irak'ta meydana gelen problemler yatıyor. Amerikan müdahalesi sonrası bazı hatalar yapıldı. Bu hataların başında müdahale sonrası Irak'taki siyasi yapının ve güvenlik alt yapısının tamamen ortadan kaldırılması gelmektedir.

Irak'ta yaşanan sorunların temelinde ne var?

Irak'ta bugün mezhep ve etnik temelli bir çok sorun yaşanıyor. Irak'taki bu gelişmeler Suriye'deki iç savaşla birlikte belirli ölçüde Suriye'ye de yansıdı. Bütün bunların hepsi de Irak'taki yapısal bozukluklardan kaynaklanıyor.

FİİLEN ÜÇE BÖLÜNDÜ

Son gelişmelerin ve IŞİD'in bu kadar ilerlemesinin seçimlerin akabinde gerçekleşmesini nasıl okumalı?

Seçimler Irak'ta istikrarlı hükümet yapısı ortaya çıkarmadı. Nuri El Maliki'nin partisi birinci çıktı, hükümeti kurmakta güçlüklerle karşılaştı. Özellikle de Kürtler Maliki'nin tekrar başbakanlık yapmasına karşı olduklarını ifade ettiler. O yüzden bu süreçte bu gelişmelerin yaşanması çok manidar. Irak anayasası federal bir anayasa. Bir Kürt ve bir de Arap bölgesi öngören bir anayasaları mevcut. Fakat IŞİD'in kontrolü ele geçirmesiyle birlikte Irak fiili olarak Kürt, Şii ve Sünni bölgesi olarak üçe bölünmüş olarak gözüküyor.

TÜRKİYE'NİN GÜCÜ DİKKATE ALINMALI

Türkiye'nin bölgede artan gücü ve bölge ülkeleriyle yürüttüğü yakın temas da etken olabilir mi?

Türkiye'nin Başkonsolosluğu Musul'daki tek yabancı misyon. Konsolosluğumuza saldırının arkasında Türkiye'yi doğrudan hedef alma mı yoksa tek yabancı misyon olduğu için mi saldırının gerçekleştiği zaman içinde ortaya çıkacaktır. Öte yandan Türkiye'nin bölgedeki önemi ortada ve büyük ihtimalle IŞİD örgütünün Türkiye tarafından muhatap alınma isteğinin olduğunu düşünüyorum. Türkiye ile irtibat kurma isteğinin yanında Türkiye'nin bölgede artan gücünden duyulan rahatsızlık da olabilir. Bunun da dikkate alınması gerekir.

IRAK'TA MİLLİ ORDU YOK

Maliki ordusundan IŞİD'e neden bir direniş olmadı?

En temel problemlerden biri güvenlik alt yapısının olmamasıdır. Yeni bir ordu kurulmaya çalışıldı fakat maalesef bu ordu daha çok mezhep temelli olarak kuruldu. O yüzden Irak'ta milli bir ordudan bahsetmek çok zor. Sünni bölgelerdeki ordu direnmek yerine kaçmayı tercih etti, tablodan öyle anlaşılıyor.

IŞİD'in petrol hattı üzerinden ilerlemesi için neler söylersiniz?

IŞİD'in kontrol alanını Sünni bölgelerde genişletmesi ve bazı petrol bölgelerini de kontrol altına alması doğal olarak dünyanın dikkatini çekiyor. Dikkatlerin bu bölgeye çevrilmesinde IŞİD'in bazı petrol kaynaklarını ele geçirmesi de önemli etkenlerden birisi. IŞİD'in şimdiye dek ele geçirdiği petrol boru hatları çok etkili olamayacak ama Kerkük gibi bölgelerdeki petrol alanları ile bir gelişme olursa durum daha da ciddiyet kazanacaktır.

SÜNNİ BÖLGELER IŞİD'İN ELİNDE

IŞİD'in Bağdat'a yaklaştığı haberleri geliyor.

Irak'ta nüfus çok karışık Şii ve Sünni Araplar ve Türkmenler var. Bunların yanında Kürtler, peşmerge güçler var. IŞİD'in peşmerge güçlerle çarpışmayı göze alacak şekilde kontrol alanlarını Kürt bölgesine veya Şii bölgelerine yakın yerlere uzatıp uzatmayacağına ilişkin çok açık bir görüntü yok. Ama Sünni bölgelerin neredeyse tamamını kontrollerine almış görünüyorlar.

DEVLET BOŞLUĞUNU ÖRGÜTLER DOLDURDU

Bir çok örgüt var bölgede. Benzerlikleri neler?

Devlet yapısının ortadan tamamen kalkmış olması ve Sünni yapının yeni kurulan yapıda yer almakta güçlük çekmesi terör örgütlerinin bu şekilde güçlenmesine sebep oldu. Irak'ta devlet yapısının olmamasıyla doğan boşluğu ilk başta El Kaide doldurmaya başladı.

TÜRKİYE'NİN İNSANİ ROLÜ VAR

Bu gelişmelerin Türkiye'ye yansıması ne olacak?

Hem Suriye hem de Irak bizim açımızdan son derece önemli. Türkiye'nin meseleye siyasi baktığı kadar insani açıdan bakma zorunluluğu da var. Suriye'de çok büyük insan sorun yaşanıyor. Türkiye'nin Batı ülkelerinden ayrıldığı nokta yaşanan drama çok yakın olmasıdır. Türkiye, Suriye ve Irak'ta daha aktif politika izlemek durumunda. Gerek Suriye'de gerek Irak'ta sorunların çözülmesi uzun zaman alacak gibi görünüyor. Bu iki ülke Türk dış politikasında önemli rol oymaya devam edecek.

Destek iddiası manipülasyon

Türkiye'nin IŞİD ve benzeri radikal gruplara destek verdiği yönünde bir manipülasyon ısrarla sürdürülmek isteniyor. Bu iddialar için ne dersiniz?

Bu iddialar çeşitli kez yalanlandı. Türkiye'nin IŞİD ve benzeri örgütlere destek verdiğine dair hiçbir delil olmadığı gibi vermesi için bir gerekçe de yok. Destek verdiğine dair ne bir yaklaşım ne de bir delil ben şimdiye dek görmedim.

IŞİD'in varmak istediği nokta nedir?

Bütün terör örgütleri gibi etkin olduğu bölgeyi genişletmek, mali kaynaklarını ve milis güçlerini arttırmak istiyor. Kendi açıklamalarına göre Irak'ın Sünni bölgeleriyle Suriye'yi kapsayacak bir devlet kurmak. Nihai hedefleri Sünni Arap devleti kurmak.

IŞİD Türkiye'yi hedef alamaz

Bundan sonra Türkiye'yi hedef alma girişimine tanık olabilir miyiz IŞİD'in?

Türkiye çok güçlü bir ülke. IŞİD'in bölgenin en güçlü ülkesi olan Türkiye'ye yönelik bir hedef alma girişimi olamaz. En fazla yapabilecekleri Süleyman Şah Türbesi ve Musul olayında olduğu gibi Türkiye'nin menfaatlerini rahatsız edici bir takım girişimleri olabilir. Ama bunlar da görüldüğü gibi Türkiye yetkilileri tarafından hallediliyor. İnşallah vatandaşlarımız da çok yakın zamanda dönecekler.